Μπορεί να συμφωνούσες ή να διαφωνούσες με τις απόψεις του Βαγγέλη Βρούτση. Πολλοί –ίσως οι περισσότεροι- τον θεωρούσαν παλιομοδίτη, αλλά το σίγουρο ήταν ότι οι μαθητές του τον αγαπούσαν και τον σέβονταν. Αναμφισβήτητα όμως ο Βαγγέλης ήταν πάνω απ’ όλα συνεπής και με ήθος. Ίσως γι’ αυτό –κι όχι απλά γιατί ήταν αγαπητός και φιλικός σε όλους- τόσος πολύς κόσμος τον αποχαιρέτησε για το τελευταίο του ταξίδι.
Το κείμενο αυτό μας το είχε στείλει ο Βαγγέλης για το προηγούμενο τεύχος, αλλά δεν υπήρχε χώρος. Σε μια τυχαία συνάντησή μας τον διαβεβαίωσα ότι θα μπει «στο επόμενο». Πού να ξέραμε… Το δημοσιεύουμε σαν φόρο τιμής, αλλά και γιατί οι προβληματισμοί του, λίγο-πολύ, είναι και προβληματισμοί πολλών από εμάς.
Αθήνα, 9 Ιουνίου 2008
Προς: κ. Δημ. Γεωργούλη
Πρόεδρο Ε.Ο.Ο.Α.
Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε της ΕΟΟΑ
Στο πλαίσιο του απολογισμού, για την πραγματοποίηση της σχολής ορειβασίας αρχαρίων στην Περιφέρεια Κρήτης, τον οποίο οφείλω ως υπεύθυνος εκπαιδευτής να σας υποβάλω, σας καταθέτω, με κάθε σεβασμό, προβληματισμό μου για τα αποτελέσματα της εφαρμογής των νέων εκπαιδευτικών κανονισμών της Ομοσπονδίας, επισημαίνοντας την διάθεση συνεργασίας και πρωτίστως την καλή μου πρόθεση για διευκόλυνση του εκπαιδευτικού έργου προς όφελος της ορειβασίας.
Η εκπαίδευση για μένα είναι έργο ζωής προς όφελος της ορειβασίας αλλά και των ορειβατικών συλλόγων.
Κανένα βουνό, από όσα έχω ανέβει, δεν μου έχει δώσει την μεγάλη χαρά που μου δίνει η συνάντηση στο βουνό με παλαιούς μαθητές σχολών των οποίων είχα την ευθύνη, όταν αυτοί σκαρφαλώνουν με σεβασμό προς το βουνό, προς την ιστορία που έχουν γράψει στα βράχια οι παλαιότεροι από εμάς και κυρίως με αντίληψη που δεν υπερβαίνει τα όρια της αναρριχητικής ηθικής και δεοντολογίας.
Καμμία ανάβασή μου δεν μου έχει προσφέρει την ικανοποίηση που μου χαρίζει η συμμετοχή ορειβατών, που παρακολούθησαν την σχολή αρχαρίων υπό την ευθύνη μου, στα κοινά του συλλόγου τους όπου πραγματικά φαίνεται η αγάπη τους για την ορειβασία και το σωματείο τους.
Ας μην ξεχνούμε ότι η σχολή αρχαρίων οφείλει, μεταξύ των άλλων, να μπολιάζει τους μαθητές με αγάπη για την ορειβασία και τους ορειβατικούς συλλόγους, με σεβασμό προς τους κανόνες δεοντολογίας και ηθικής του σπορ και βεβαίως με αγάπη για την ορεινή φύση .
Το μέλλον της ορειβασίας κρίνεται σε μεγάλο βαθμό και από τον τρόπο λειτουργίας των σχολών αρχαρίων, εννοώντας την ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό της καρδιάς του σπορ, δηλαδή της οργάνωσης που έχει η ορειβασία σε επίπεδο ομοσπονδίας και συλλόγων υπό την σκέπη της. Όλο αυτό το σκεπτικό δεν έχει σχέση με τις σχολές ορειβασίας ιδιωτών ή με τα οργανωμένα ιδιωτικά γραφεία περιπέτειας.
H περασμένη εκπαιδευτική ορειβατική περίοδος αποτέλεσε την πρώτη χρονιά εφαρμογής των νέων κανονισμών εκπαίδευσης.
Κατά την άποψή μου, στην υλοποίηση της σχολής ορειβασίας στην Περιφέρεια Κρήτης φάνηκε η δυσκολία εφαρμογής κάποιων διατάξεων των κανονισμών (δεν αναφέρομαι στο σύνολο του εκπαιδευτικού κανονισμού, ο οποίος έχει πολλά θετικά σημεία κατά την γνώμη μου), όσον αφορά στην σχολή αρχαρίων. Θεωρώ υποχρέωσή μου να σας ενημερώσω, έτσι ώστε να έχετε μίαν επιπλέον πληροφόρηση για ό,τι σημαίνει στην καθημερινότητα των σχολών η εφαρμογή των κανονισμών.
Α. Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Ειδικά στους συλλόγους της επαρχίας δημιουργούνται προβλήματα και γράφω αυτό ορμώμενος από την εμπειρία ιδιαίτερα της Περιφέρειας Κρήτης, για την οποία είχα την ευθύνη οργάνωσης της σχολής ορειβασίας, φέτος μέσω του Ε.Ο.Σ. Ρεθύμνου και πριν δύο χρόνια μέσω του Ε.Ο.Σ. Χανίων.
Οι ορειβατικοί σύλλογοι της επαρχίας και ιδίως της απομονωμένης από την υπόλοιπη Ελλάδα Κρήτης, δεν διαθέτουν εκπαιδευτές και αρκετά στελέχη, δεν διαθέτουν ορειβατικά υλικά και πρέπει να τα αγοράσουν όλα απο την αρχή. Απευθύνονται σε ανθρώπους που πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουν για την φύση της ορειβασίας. Συχνά δεν έχουν την οικονομική άνεση ή δεν θέλουν να διαθέσουν μεγάλα ποσά για την εκπαίδευση (σε αυτά πρέπει να προσθέσουν και ένα μεγάλο ποσό για τα προσωπικά τους ορειβατικά υλικά και φυσικά πρέπει να διανύσουν δεκάδες χιλιόμετρα και να πάνε σε άλλη πόλη ακόμα και για ένα απλό μάθημα θεωρίας).
Η οικονομική επιδότηση της Ομοσπονδίας ύψους 400 Ευρώ για κάθε σχολή είναι χαμηλή, κατά την γνώμη μου, για συλλόγους, όπως για παράδειγμα ο ΕΟΣ Ρεθύμνου ή ο ΕΟΣ Χανίων, οι οποίοι προσπαθούν να δημιουργήσουν την υποδομή για την δημιουργία νέων ορειβατών – αναρριχητών. Ας μην ξεχνούμε ότι οι Κρητικοί σύλλογοι αιμοδοτούν την Ελληνική ορειβασία με αξιόλογους αναρριχητές και ορειβάτες και στηρίζουν το έργο της Ομοσπονδίας προς όφελος της Ελληνικής ορειβασίας.
Οι σύλλογοι της περιφέρειας χρειάζονται εκπαιδευμένα στελέχη για να στελεχώνουν τις αναβάσεις τους, αλλά δεν τα έχουν. Αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην διοργάνωση αναβάσεων για τα μέλη τους. Ακόμη και αν διοργανώσει η Ομοσπονδία στην Κρήτη σεμινάριο αρχηγών αναβάσεων, θα πρέπει σύμφωνα με τον νέο κανονισμό (σωστά κατά την γνώμη μου) οι συμμετέχοντες να είναι απόφοιτοι σχολής αρχαρίων.
Με τον νέο εκπαιδευτικό κανονισμό, οι πρωτοβάθμιες σχολές ορειβασίας από σχολές γνωριμίας με το αντικείμενο της ορειβασίας και απόκτησης των γενικών, αλλά όχι πρόχειρων γνώσεων, για την ορειβασία έχουν γίνει σχολές εξειδίκευσης σε επί μέρους ειδικά αντικείμενα. Εκείνοι που ζουν στην περιφέρεια και επιθυμούν να προχωρήσουν στην εκπαιδευτική κλίμακα της Ομοσπονδίας, πρέπει να περιμένουν πότε θα αποφασίσει εκπαιδευτής να αναλάβει σχολή στην περιοχή τους για να παρακολουθήσουν την σχολή που τους ενδιαφέρει. Η λύση δεν ξέρω αν είναι σκόπιμο να βρεθεί σε επαγγελματίες οδηγούς βουνού που φαντάζομαι ότι ευχαρίστως θα εμπλακούν αν τα χρήματα συμφέρουν, διότι αυτό σε βάθος χρόνου που δεν υπερβαίνει τα 10 χρόνια, φοβούμαι ότι θα οδηγήσει στην απαξίωση του εκπαιδευτικού συστήματος της Ομοσπονδίας, δεδομένου ότι ουδείς θα προτίθεται να ακολουθήσει την κλίμακα εκπαίδευσης της Ομοσπονδίας, αλλά θα πηγαίνει κατ’ ευθείαν να γίνει δόκιμος οδηγός βουνού και εν συνεχεία οδηγός. Θα επιλέγει τις σχολές οδηγών, από τις ατελείωτες της Ομοσπονδίας μέχρι να γίνει εκπαιδευτής από την Ομοσπονδία.
Η απαξίωση του εκπαιδευτικού συστήματος της ΕΟΟΑ θα οδηγήσει και στην εξαφάνιση των συλλόγων, οι οποίοι πρωτίστως προσφέρουν ορειβατική εκπαίδευση. Ήδη οι ορειβατικοί σύλλογοι δέχονται μεγάλο πλήγμα από τα τουριστικά γραφεία που διεκδικούν την διοργάνωση των αναβάσεων για τον απλό μέσο ορειβάτη, ο οποίος αποτελεί βασικό λόγο ύπαρξης των ορειβατικών σωματείων. Αν περάσει μετά από μερικά χρόνια και η ορειβατική εκπαίδευση στα χέρια των επαγγελματιών, τα σωματεία θα έχουν πρόβλημα. Για ποιό λόγο να συμμετέχει κάποιος σε ορειβατικό σωματείο? Η επόμενη μέρα θα είναι η πλήρης ιδιωτικοποίηση όλου του ορειβατικού χώρου μέσω των εταιρειών επαγγελματιών οδηγών. Αυτή η εξέλιξη θα επηρεάσει καταλυτικά το σπορ καθιστώντας ένα κοινό αθλητικό χόμπυ, που χρειάζεται επ’ αμοιβή προσφορά υπηρεσιών από επαγγελματικά γραφεία. Κάτι σαν το rafting.
Tα όρια είναι δυσδιάκριτα, αλλά αν δεν προσέξουμε και τα υπερβούμε, θα έχουμε αλλαγή εποχής στον τρόπο αντίληψης της ορειβασίας.
Η Ομοσπονδία και τα υπ’ αυτήν σωματεία θα αντικατασταθούν από την Ένωση τουριστικών πρακτόρων περιπέτειας και τα υπ’ αυτήν επαγγελματικά γραφεία. Θα είναι κατάντια ένα τέτοιο τέλος της ιστορίας των Ελληνικών ορειβατικών συλλόγων. Θα σηκωθούν οι Κούκοι και πολλοί άλλοι από τον τάφο τους και θα διαμαρτύρονται. Πρέπει να προσέξουμε.
Κατά συνέπεια, στο πλαίσιο του στόχου για την ανάπτυξη της ορειβασίας, νομίζω ότι οι επαρχιακοί σύλλογοι που προσπαθούν να κάνουν κάτι καλύτερο για τους ίδιους και για την τοπική τους κοινωνία, θα έπρεπε
1.να είναι αποδέκτες αυξημένης βοήθειας από την Ομοσπονδία καθώς και
2.να χαίρουν κάποιας ελαστικότητας στην τήρηση των εκπαιδευτικών κανονισμών, διότι ειδικά στην περιφέρεια το γράμμα του νόμου δύσκολα τηρείται αυστηρά.
Β. Η ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΡΧΑΡΙΩΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΣΚΕΛΗ
Ο νέος κανονισμός επιβάλλει την διοργάνωση διαφορετικών σχολών για τους αρχάριους. Άλλη για την αναρρίχηση και άλλη για την ορειβασία. Πιθανόν να υπάρχουν σοβαροί λόγοι που οδηγούν σε αυτό τον τρόπο διοργάνωσης σχολών. Για παράδειγμα την ανάγκη ικανοποίησης εκείνων που δεν θέλουν να ασχοληθούν με την αναρρίχηση και ενδιαφέρονται μόνον για διασχίσεις, χειμερινές και μη.
Στην πράξη όμως αυτό δημιουργεί μία σειρά σοβαρών ζητημάτων που πρέπει να αντιμετωπισθούν.
1. Ξεκινώντας μία σχολή ορειβασίας τον Ιανουάριο, δεδομένου ότι η σχολή δεν μπορεί να σπάσει σε δύο διαφορετικές ημερολογιακές χρονιές, πρέπει να ξεκινήσει ο αρχάριος μέσα στον χειμώνα. Δεν επιτρέπεται πλέον η εκπαιδευτική περίοδος να ακολουθεί κατά κάποιο τρόπο το σύστημα του σχολείου, από Οκτώβριο μέχρι άνοιξη. Το πλέον πιθανό είναι ότι πολλοί θα τα παρατήσουν, γιατί το βουνό θα τους μοιάσει άγριο και δύσκολο. Επιπροσθέτως πρέπει να αγοράσουν αμέσως χειμερινό εξοπλισμό, πριν καλά – καλά καταλάβουν αν το σπορ τους ταιριάζει. Οι περισσότεροι δεν θα έχουν τα χρήματα, εκτός αν είναι όλοι άνω των τριάντα και βάλε χρόνων.
2. Η εκπαίδευση κατατετμημένη σε μικρά κομμάτια, αναρρίχηση-χειμερινό κλπ, δεν επιτρέπει εκπαίδευση που πέρα από τις απαραίτητες τεχνικές θα περάσει στους μαθητές το πνεύμα της ορειβασίας, την ψυχή της. Δεν θα προλάβουν οι μαθητές να δεθούν μεταξύ τους και να αγαπήσουν το σωματείο τους. Δεν θα προλάβουν να βιώσουν ότι ορειβασία μεταξύ των άλλων σημαίνει και οικολογική αντίληψη της ζωής. Δεν θα νοιώσουν την ορειβατική παρέα. Δεν θα προλάβουν να ζυμωθούν ορειβατικά. Θα έχουν πάρει fast food ορειβατική εκπαίδευση και κυρίως θα έχουν προετοιμασθεί ψυχικά για μία προσέγγιση του σπορ που ταιριάζει σε ιδιωτικές εταιρείες και όχι σε συλλόγους.
3.Κάποια σωματεία, όπως για παράδειγμα ο ΕΟΣ Αθηνών, έχουν κρατήσει μέχρι σήμερα το παλαιό ύφος εκπαίδευσης. Οι μαθητές αρχίζουν στα μέσα Οκτωβρίου και τελειώνουν την άνοιξη παίρνοντας μία σφαιρική γνώση της ορειβασίας. Το κυριότερο είναι ότι ζυμώνονται ορειβατικά. Γνωρίζουν την παρέα που αποτελεί την ψυχή της ορειβασίας. Την ομάδα.
Σας διαβεβαιώνω ότι οι περισσότεροι στις πρώτες συναντήσεις της σχολής δηλώνουν ότι επέλεξαν την σχολή του συγκεκριμένου σωματείου, διότι έχει αυτό το συγκεκριμένο ύφος. Το ταξίδι για μία σαιζόν στον κόσμο της ορειβασίας. Μαθαίνουν λίγο απ’ όλα. Σε άλλον ταιριάζει περισσότερο ο βράχος, σε άλλον το χειμερινό, σε άλλον οι διασχίσεις. Έχουν πάρει όλοι όμως μία βασική γνώση για όλα. Κυρίως έχουν δεθεί με τον κόσμο της ορειβασίας. Έχουν νοοτροπία μέλους ορειβατικού συλλόγου. Ακόμα και αν ασχοληθούν μόνον με την ορεινή πεζοπορία, κάποιες φορές θα σκαρφαλώσουν και λιγάκι με τους παλαιούς συμμαθητές τους κάποιες φορές. Οι σύλλογοι και η ορειβασία δεν έχουν ανάγκη μόνον από τους «σούπερ αναρριχηταράδες», τους «σούπερ αλπινιστές» και τέλος πάντων τους σούπερ κάτι. Τα σωματεία πρέπει να είναι ανοικτά για όλους μαζί. Πρέπει οι σχολές αρχαρίων να παράγουν πρωτίστως ορειβάτες μέλη της ορειβατικής οικογένειας. Ας εξειδικευθούν μετά. Το βουνό μας χωρά όλους και μας διδάσκει ουσιαστική δημοκρατία. Το νόημα των σωματείων είναι να βοηθά το βουνό να μας χωρά όλους μαζί. Τα υπόλοιπα εξειδικευμένα και σούπερ από την πρώτη μέρα δεν ταιριάζουν στο πνεύμα της ορειβασίας, κατά την γνώμη μου. Εξάλλου έχουμε ένα σωματείο που μας αδερφώνει όλους. Δεν έχουμε άλλο σωματείο για τους μεν και άλλο για τους δε και άλλο για τους κάθε μεν και δε. Αυτά είναι για τα γραφεία που παραγγέλνεις περιπέτεια στα γούστα σου ακριβώς. Πολύ σωστά κάνουν και υπάρχουν αυτά τα γραφεία και διαφημίζουν ακριβώς την περιπέτεια στα μέτρα σου, διότι υπάρχουν και άνθρωποι που κατ’ επιλογήν ή από οποιαδήποτε ανάγκη λειτουργούν έτσι. Οι σύλλογοι όμως δεν απευθύνονται σε αυτό τον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, αυτό το κοινό ακόμα και αν έρθει στον σύλλογο για μία fast food σχολή, στην συνέχεια θα κατευθυνθεί στο ιδιωτικό γραφείο, διότι μόνον αυτό μπορεί να το εξυπηρετήσει.
Κύριε Πρόεδρε, ας μην σκοτώσουμε από τώρα το όνειρο. Οι περισσότεροι της γενιάς μου γίναμε ορειβάτες, γιατί το ονειρευόμασταν. Ορειβάτης για μας σήμαινε πολλά και σημαίνει ακόμη. Πολλά περισσότερα από την γνώση ορειβατικών τεχνικών. Το γνωρίζετε γιατί γνωρίζετε πάρα πολλούς από τις γενηές αυτές. Λέγαμε κάποτε «εγώ θέλω να γίνω ορειβάτης».
Αυτά ζητούμε ως εκπαιδευτές ορειβασίας να κληροδοτήσουμε στους επόμενους. Την ορειβατική οικογένεια. Την ομάδα. Το πνεύμα και την ψυχή της ορειβασίας. Η κατάτμηση της σχολής ορειβασίας αρχαρίων δεν βοηθά σε αυτό κατά την γνώμη μου.
Νομίζω ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε την χρυσή τομή και να ακολουθήσουμε τους εκπαιδευτικούς κανονισμούς χωρίς να σταματήσουμε να παράγουμε ορειβάτες μέλη ορειβατικών συλλόγων. Μέλη ομάδας. Μέλη οικογένειας.
Με τιμή και κυρίως με καλή πίστη
Βαγγέλης Βρούτσης-μέλος ΕΟΣ Αθηνών
Εκπαιδευτής Ορειβασίας από την ΕΟΟΑ
Οδηγός Βουνού από την ΕΟΟΑ
Και την επιστολή μου προς τον ΕΟΣ ΑΘΗΝΩΝ
ΠΡΟΣ Δ.Σ. ΕΟΣ ΑΘΗΝΩΝ
Αθήνα, 02-09-2008
ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ
Αξιότιμα μέλη του Δ.Σ. του ΕΟΣ Αθηνών
Σας ενημερώνω ότι δεν προτίθεμαι να αναλάβω ως υπεύθυνος εκπαιδευτής την επόμενη σχολή ορειβασίας του συλλόγου μας, έτσι ώστε να πράξετε εγκαίρως τα δέοντα για να αναλάβει κάποιος από τους άλλους εκπαιδευτές ορειβασίας που είναι μέλη του ΕΟΣ Αθηνών.
Η όλη μου φιλοσοφία για τις σχολές αρχαρίων ορειβασίας δεν συμβαδίζει με το πνεύμα του νέου εκπαιδευτικού κανονισμού της Ε.Ο.Ο.Α. σχετικά με τον τρόπο οργάνωσης των σχολών αρχαρίων. Διευκρινίζω, ότι θεωρώ πως ο νέος εκπαιδευτικός κανονισμός της Ομοσπονδίας έχει πολλά θετικά στοιχεία λύνοντας πολλά προβλήματα και επισημαίνω ότι εκτιμώ βαθειά τον τεχνικό σύμβουλο της Ομοσπονδίας και φίλο μου Γιώργο Βουτυρόπουλο που εισηγήθηκε τις συγκεκριμένες αλλαγές. Τον εκτιμώ ως ορειβάτη και ως άνθρωπο και σέβομαι την τεράστια προσφορά του στην Ελληνική ορειβασία και στον ΕΟΣ Αθηνών.
Το όλο μου σκεπτικό εκτίθεται στο απολογιστικό σημείωμα της Σχολής Ορειβασίας της Κρήτης που έστειλα προς τον κ. Πρόεδρο του Δ.Σ. της Ε.Ο.Ο.Α. και το οποίο κοινοποίησα στο περιοδικό «Ανεβαίνοντας» καθώς και στον ιστοχώρο ROUTES.GR. Σας επισυνάπτω σχετική συζήτηση που διεξήχθη στον ιστοχώρο ROUTES.GR.
Παραμένω διαθέσιμος για να υπηρετήσω το λειτούργημα της ορειβατικής εκπαίδευσης και τον σύλλογό μου στον οποίο χρωστώ πολλά, διότι στους κόλπους του έγινα ορειβάτης με ότι αυτό σημαίνει για μένα. Ευχαριστώ από καρδιάς τον σύλλογό μου που με τίμησε με την εμπιστοσύνη του αναθέτοντάς μου για μία δεκαπενταετία τον ρόλο του υπεύθυνου εκπαιδευτή στην σχολή ορειβασίας αρχαρίων. Δεν έχω πικρία, διότι ίσως πράγματι οι εξελίξεις με έχουν ξεπεράσει και ίσως η εκπαίδευση των αρχαρίων πρέπει να γίνει με άλλο πνεύμα από το δικό μου το «παλιομοδίτικο». Εύχομαι να αποδειχθεί ότι είναι έτσι για το καλό των ορειβατικών συλλόγων. Εξομολογούμαι όμως ότι μέσα μου δεν έχω πεισθεί και γι’ αυτό θεωρώ έντιμο από μέρους μου να αφήσω κάποιον άλλο να υπηρετήσει από την θέση αυτή, κάποιον που θα το πιστεύει και έτσι θα το υπηρετήσει καλύτερα από μένα. Είναι ευνόητο ότι δεν προτίθεμαι να διοργανώσω σχολές ορειβασίας αρχαρίων μέσω ιδιωτικής εταιρείας ή άλλου σωματείου. Συνεχίζω να στηρίζω την σχολή αρχαρίων του σωματείου μου και δεν προτίθεμαι να κάνω αντίπραξη στον νέο εκπαιδευτικό κανονισμό. Παραμένω όμως συνεπής προς τις ιδέες μου για την οργάνωση σχολών αρχαρίων με κύριο γνώμονα την ρομαντική φιλοσοφία που γέννησε τον αλπινισμό μέχρι να πεισθώ για το αντίθετο.
Με τις καλύτερες προθέσεις
Σας ευχαριστώ
Βαγγέλης Βρούτσης
Μέλος του ΕΟΣ Αθηνών
Εκπαιδευτής Ορειβασίας από την Ε.Ο.Ο.Α.
Οδηγός Βουνού από την Ε.Ο.Ο.Α.
Οι επιστολές αυτές δημοσιεύτηκαν στο ΑΝΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ τ.49/2010
