Τα ορειβατικά καταφύγια

Όταν πριν 100 σχεδόν χρόνια, στα τέλη της δεκαετίας του ’20, άρχισαν να ιδρύονται τα πρώτα ορειβατικά κι εκδρομικά σωματεία (με πρώτο τον ΕΟΣ Αθηνών), δημιουργήθηκε και η ανάγκη οι πεζοπόροι και οι ορειβάτες να βρίσκουν κάποιο καταφύγιο στο βουνό. Έτσι από τις αρχές της επόμενης δεκαετίας άρχισε η ανέγερση των «ορειβατικών καταφυγίων», με πρώτο αυτό στον Όλυμπο στη θέση Μπαλκόνι (καταφύγιο Α’ ή Ζολώτα), στα εγκαίνια του οποίου μάλιστα, το 1930, παραβρέθηκε και ο τότε βασιλιάς Παύλος!

Ακολούθησαν τα καταφύγια στον Παρνασσό (1931), Παναχαϊκό (1931), Χελμό (1932), Οίτη (1932), Ζήρια (1933), Πάρνηθα – Μπάφι (1937), Ταΰγετο (1937), Παναχαϊκό (1937), Μιτσικέλι (1937), Όλυμπο – Σταυρό (1938), Χορτιάτη (1938), Παγγαίο (1939) και Κίσσαβο (1939). Οι πόλεμοι και η οικονομική ανέχεια ανέκοψαν αυτή τη δραστηριότητα που ξανάρχισε και πάλι στα τέλη της δεκαετίας του ’50

Σήμερα πάνω από 100 καταφύγια υπάρχουν σε πολλά από τα βουνά της Ελλάδας. Συνήθως τα διαχειρίζεται ο τοπικός ορειβατικός σύλλογος, αλλά στα πιο δημοφιλή από αυτά, έχει εκχωρηθεί η διαχείριση και εκμετάλλευση σε ιδιώτες.

Για να επισκεφτείτε κάποιο από αυτά, θα πρέπει να επικοινωνήσετε εκ των προτέρων με το διαχειριστή ή τον φύλακα (δες κατάλογο). Τα περισσότερα ανοίγουν μόνο κατόπιν συνεννόησης, άλλα κάποια στα πολυσύχναστα βουνά (Όλυμπος, Γκαμήλα, Πάρνηθα, Λευκά Όρη κ.α), λειτουργούν με μόνιμο προσωπικό, είτε όλο το χρόνο (π.χ. Πάρνηθα), είτε το καλοκαίρι (π.χ. Όλυμπος), είτε τα Σαββατοκύριακα.

Τα καταφύγια δεν είναι ξενώνες ή ξενοδοχεία, χτίσθηκαν για να εξυπηρετούν ανθρώπους που θέλουν να πεζοπορήσουν ή να σκαρφαλώσουν στο βουνό και όχι απλά να περάσουν μερικές μέρες στην εξοχή με την παρέα τους.  Έτσι, έχουν ένα ιδιαίτερο κανονισμό λειτουργίας, που στους αμύητους φαίνεται κάπως αυστηρός, αλλά είναι απαραίτητος.

Έτσι, δεν επιτρέπεται:

1.Το κάπνισμα σε κανένα χώρο του καταφυγίου.
2. Η χαρτοπαιξία, έστω και αν είναι χωρίς χρήματα, καθώς και παιχνίδια που προκαλούν θορύβους.
3. Η χρήση μουσικής.
4. Η είσοδος σε άτομα που αποδεδειγμένα έχουν μολυσματικές ασθένειες.
5. Η κατάχρηση αλκοολούχων ποτών και η είσοδος σε άτομα υπό την επήρεια οινοπνεύματος ή ναρκωτικών ουσιών.
6. Η τοποθέτηση και χρήση τυχερών μηχανημάτων.
7. Η είσοδος σε κυνηγούς εφόσον φέρουν οπλισμό.
8. Η είσοδος – παραμονή ζώων εντός του καταφυγίου.
9. Η είσοδος στα υπνοδωμάτια με αρβύλες. Οι αρβύλες πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικό χώρο.
Ακόμα, σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών ο αναχωρών υποχρεούται να έχει προηγουμένως ενημερώσει το φύλακα του καταφυγίου. Απαγορεύεται επίσης στον υπεύθυνο του καταφυγίου να αποδέχεται κρατήσεις κλινών περισσοτέρων της δυναμικότητας του καταφυγίου.

Οι κανονισμοί αυτοί, συμπληρώνονται επίσης και από άλλους, που ποικίλλουν από καταφύγιο σε καταφύγιο και ρυθμίζουν την ώρα του φαγητού, το πρωινό ξύπνημα, το κλείσιμο των φώτων το βράδυ κλπ.