Τα πράγματα αλλάζουν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η επαναστατική δουλειά του Pete Hutchinson (που τότε εργαζόταν στη Mountain Equipment) στο Ηνωμένο Βασίλειο και του μεγάλου γκουρού του εξοπλισμού Yvon Chouinard στις ΗΠΑ, πρόσφερε στους ορειβάτες, αναρριχητές και πεζοπόρους μια καινοτομία στην ύφανση. Ήταν ένα υλικό πιο ζεστό και πιο ελαφρύ από το μάλλινο πουλόβερ που επέμενε η θεία να σας πλέκει κάθε Χριστούγεννα, και πιο ζεστό κι εμφανίσιμο (αν καταλαβαίνετε τι εννοώ) από το ποιοτικό αλλά μαλλιαρό νήμα που παραγόταν για τα Ελληνικά Στρατά και φορούσαμε τότε στα βουνά. Ονομαζόταν «fleece» κι εμείς διαπιστώσαμε ότι ήταν καλό και το φορούσαμε με καμάρι. Βασικά ήταν πυκνό ύφασμα σπογγώδους υφής με κομμένο πέλος.
Ωστόσο ο κόσμος προχώρησε. Πριν από τριάντα χρόνια δεν υπήρχε Ίντερνετ και κινητή τηλεφωνία και ήταν ακόμα σχεδόν εντάξει το να παραδέχεται κανείς ότι του αρέσουν οι Bee Gees (αλήθεια!). Σήμερα, εκείνο το αυθεντικό fleece είναι ακόμα διαθέσιμο. Στην πραγματικότητα το βρίσκει κανείς παντού και στο 10% περίπου της τιμής που είχε το 1980. Ρίξτε μια ματιά στο σούπερ μάρκετ της γειτονιάς σας ή σε φτηνά καταστήματα outdoor εξοπλισμού. Τα δε καλά καταστήματα outdoor εξοπλισμού ίσως ακόμα να σας δίνουν ένα fleece δώρο για να σας ευχαριστήσουν που αγοράσατε ένα ζευγάρι κορδόνια για μπότες.
Το 1980 οι εταιρείες το εξέλιξαν ως μέρος του εξοπλισμού που ήταν απαραίτητος για να σκαρφαλώσει κανείς κάποια απομακρυσμένη κορφή της Αλάσκας ή για να αντιμετωπίσει τις πλήρως χειμερινές συνθήκες στις Άλπεις. Σήμερα, αν και στην ουσία ισχύει το ίδιο όσον αφορά τους υπαίθριους στόχους μας, είναι πιθανόν κατάλληλο για να βγάζετε το σκύλο βόλτα και να πηγαίνετε για καφέ, που είναι φυσικά και ο λόγος που το πουλά κάθε supermarket. Φυσικά θα ήταν και πάλι «επαρκές» για μια χειμωνιάτικη επανάληψη της Κλασικής στο Φλαμπούρι, όμως το fleece, όπως όλα τα είδη εξοπλισμού και ένδυσης, έχει κάνει κι αυτό κάποια πρόοδο.
Η πρώτη και μεγαλύτερη μάρκα fleece ήταν και είναι η Polartec από τη Malden Mills, η οποία ύστερα από κάποιο αρχικό ραφινάρισμα παρήγαγε τρία πάχη fleece, στα οποία ακόμα αναφερόμαστε συνήθως ως 100άρι, 200άρι και 300άρι.
Κάποιοι πρώτοι αγοραστές απογοητεύτηκαν από την απόδοσή του επειδή προστάτευε από τον αέρα όσο και μια δικτυωτή φανέλα, όταν όμως συνδυαζόταν με ισοθερμικά στρώματα από πολυπροπυλένιο κι ένα αντιανεμικό-αδιάβροχο τζάκετ από το επίσης καινούργιο την εποχή εκείνη υλικό Gore-Tex, ο χρήστης είχε ένα «σύστημα ένδυσης» στο οποίο κάθε στρώμα βοηθούσε το άλλο να επιτελέσει τη λειτουργία του. Όλα τα συνιστώντα μέρη ήταν απαραίτητα. Μεταξύ μας, πρόκειται για μια κλασική, παλιομοδίτικη μεν συνταγή, που όμως “μετράει” ακόμα. Έτσι οι πωλήσεις άνθισαν. Ήταν καλύτερο από οτιδήποτε υπήρχε ως τότε, όμως εξακολουθούσε να μην είναι αντιανεμικό, οπότε πάγωνες αν έβγαζες το τζάκετ σου.
Το προφανές βήμα, να γίνει δηλαδή το fleece αντιανεμικό, ήταν πιο εύκολο στα λόγια απ’ ό,τι στην πράξη. Το πλεονέκτημά του μέχρι τώρα, ήταν ότι ήταν ελαφρύ, ευκολοφόρετο, ζεστό και στέγνωνε γρήγορα. Το να γίνει αντιανεμικό ίσως εξέθετε σε κίνδυνο όλες αυτές τις ιδιότητες.
Τα πράγματα προχώρησαν πολύ. Σήμερα η εξέλιξη του τεχνικού fleece, κατάλληλου για σοβαρούς στόχους στο ύπαιθρο, έχει δημιουργήσει μια τεράστια γκάμα υφασμάτων με μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών. Αυτό από μόνο του είναι σπουδαίο, όμως η γκάμα έχει γίνει τώρα τόσο πλατιά, ώστε είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το ένα fleece από το άλλο και, είτε στην κρεμάστρα του καταστήματος είτε στην ιστοσελίδα, όλα μοιάζουν λίγο-πολύ ίδια. Και το χειρότερο, είναι εύκολο να αγοράσει κανείς κάτι το οποίο να λειτουργεί αντίθετα από τα άλλα του ρούχα, με αποτέλεσμα να είναι πιο παγωμένος, πιο βρεγμένος, πιο μίζερος και πιθανόν σημαντικά πιο φτωχός. Γι’ αυτό, ιδού ένας χάρτης με τη διαδρομή μέσα από το λαβύρινθο των fleece που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά.
Τα τζάκετ της Polartec από 100άρι, 200άρι και 300άρι fleece διατίθενται ακόμα, ενώ πολλοί κατασκευαστές φτιάχουν από αυτό μεγάλη γκάμα άλλων ενδυμάτων, όπως γάντια, παντελόνια και σκούφους. Υπάρχουν αμελητέες και αισθητικές παραλλαγές, όπως η χρήση δικτυωτού σχεδίου στο πέλος, όμως ουσιαστικά είναι το ίδιο. Εξακολουθεί να είναι το ίδιο ζεστό κάτω από άλλα στρώματα ρούχων και το ίδιο διαπερατό από τον αέρα χωρίς αυτά. Για ένα διάστημα ήταν μόδα το fleece να έχει ραμμένο πάνω του ένα ελαφρύ Pertex αντιανεμικό τζάκετ. Αυτός ο συνδυασμός ήταν λειτουργικός, όμως ακόμα και με ποιοτικές μάρκες ήταν λίγο αυτοσχέδιος.
Τα υλικά Windstopper (Gore) και Windbloc (Polartec) ήταν δύο προσπάθειες των κατασκευαστών να κάνουν το fleece αντιανεμικό. Η ιδέα ήταν να τοποθετήσουν μια διαπνέουσα μεμβράνη (περίπου όπως στο Gore-Tex) ανάμεσα σε δύο στρώματα fleece. Έτσι μπορούσε να συνδυαστεί ένα εξωτερικό ρούχο με ένα fleece τζάκετ, εξοικονομώντας βάρος και να μειώσει την ανάγκη να προσαρμόζει κανείς συχνά το ρουχισμό του. Δυστυχώς αυτά τα ενδύματα αποδείχτηκε ότι διέθεταν ανεπαρκή διαπνοή, στέγνωναν δύσκολα και ήταν σκληρά και βαριά. Ένα λάθος που κάνει κανείς εύκολα με αυτά τα υλικά είναι να τα φοράει σαν κανονικό fleece κάτω από ένα αντιανεμικό. Με τη μείωση της ικανότητας διαπνοής που προκύπτει είναι σαν να φοράει μια σακούλα απορριμμάτων. Επίσης οι ραφές δεν ήταν θερμοκολλημένες, έτσι γινόταν κανείς μούσκεμα όχι μόνο από τον ιδρώτα, αλλά κι από τη βροχή. Λαμπρά. Κάποιοι λένε ότι είναι ιδανικά να τα φοράει κανείς όταν έχει κατεβασμένη την οροφή στο σπορ αμάξι του (λέμε τώρα). Η μόνη χρησιμότητα, κατά την άποψή μου, αυτών των υφασμάτων είναι για γάντια, για τα οποία είναι σχεδόν ιδανικά. Έχετε μαζί σας μερικά ζευγάρια, γιατί δεν είναι τόσο καλά όταν βραχούν.
Οι σύγχρονες fleece μεμβράνες έχουν βελτιωθεί αρκετά. Οι μεμβράνες διαπνέουν καλύτερα (έχουν μεγαλύτερες οπές για το σκοπό αυτό), όπως στο Polartec Powershield, και τα υλικά είναι πιο ελαφριά, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι ραφές είναι θερμοκολλημένες, όπως σε κάποια τζάκετ της Mountain Hardwear. Κατά την άποψή μου, κανένα από αυτά τα ρούχα δεν αναπληρώνει την ανάγκη για ένα αντιανεμικό/αδιάβροχο τζάκετ, όμως μπορούν να φορεθούν σε μεγάλη γκάμα συνθηκών, κι έτσι φοράει κανείς λιγότερο το τζάκετ. Επίσης, κάτω από ένα τζάκετ θα είστε πιο βρεγμένος από μέσα σε σχέση με ένα μη μεμβρανώδες, απλό fleece. Μερικές φορές οι κατασκευαστές ισχυρίζονται ότι η υγρασία που περνάει μέσω του fleece στο εσωτερικό του αντιανεμικού σας δεν θα επιστρέψει στο fleece. Αυτό δεν ισχύει, σύμφωνα με την εμπειρία μου, απλώς το εξωτερικό στρώμα fleece μουσκεύει αρχικά και κατόπιν το ίδιο φυσικά κι εσείς. Ή η ικανότητα διαπνοής είναι τόσο μειωμένη, ώστε η υγρασία συγκεντρώνεται στο εσωτερικό του fleece και τελικά μουσκεύετε. Εκεί όμως που αυτά τα ρούχα είναι πραγματικά στο στοιχείο τους είναι όταν σκαρφαλώνετε ή περπατάτε για μέρες σε συνθήκες λιγότερο χειμερινές. Στις μεγάλες αναρριχητικές διαδρομές είναι συχνά το μόνο που χρειάζεστε. Ένα με κουκούλα είναι πολύ πιο πρακτικό.
Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος της αντιανεμικότητας ή της έλλειψής της είναι να γίνεται η ύφανση του fleece πολύ σφιχτή και πυκνή. Ο Pete Hutchinson, πίσω στη δεκαετία του 1980, κινήθηκε προς αυτήν την κατεύθυνση με τα Thermo και Ultra fleece, ενώ ακόμα και σήμερα κάποιες εταιρείες διαθέτουν ένα-δυο ρούχα κατασκευασμένα από αυτό το εξαιρετικό υλικό. Είναι αρκετά αντιανεμικό, αρκετά διαπνέον και απίστευτα ανθεκτικό. Το fleece Karisma είναι αρκετά παρόμοιο και χρησιμοποιείται από κάποιους άλλους κατασκευαστές. Το Polartec Windpro είναι ένα πιο σύγχρονο υλικό με σφιχτή ύφανση το οποίο αξιοποιεί την ίδια περίπου ιδέα.
Οι προσπάθειες για τη βελτίωση του fleece, όμως, δεν περιορίστηκαν στο να γίνει πιο ανθεκτικό στις διαφορετικές καιρικές συνθήκες, αλλά έγιναν επίσης βελτιώσεις στην ικανότητά του να στραγγίζει την υγρασία και να προσφέρει άνεση στην κίνηση. Ένα παράδειγμα είναι το Powerstretch, ένα εξαιρετικό πολυχρηστικό υλικό. Αποτελεί εκπληκτικό στρώμα βάσης για αποστολές σε υψόμετρο, όμως είναι εξίσου καλό για αναρρίχηση. Τα γάντια από Powerstretch είναι εξαιρετικά εσωτερικά γάντια για συνθήκες κρύου ενώ μια μπαλακλάβα -τώρα στις εποχές της αφραγκίας- είναι επένδυση: είναι ιδανική για ληστείες τραπεζών.
Το Power Dry είναι ένα ύφασμα που στραγγίζει πολύ καλά από την υγρασία και χρησιμοποιείται συχνά για τα υβριδικά ρούχα που περιγράφονται παρακάτω. Προέρχεται από την γκάμα υφασμάτων που σχεδιάστηκαν αρχικά για να φοριούνται κατάσαρκα από ποδηλάτες.
Το Thermal Pro είναι ένα είδος μοντέρνου ινώδους πέλους. Πραγματικά ζεστό και ευχάριστο στην αφή, παρόλο που πάντα πιστεύω ότι στην έκδοση με τη «γούνα» η τελευταία θα έπρεπε να είναι από μέσα και όχι απλώς εξωτερικά για φιγούρα. Ξέρω, το επιχείρημα είναι ότι μια αρκούδα για παράδειγμα, έχει τη γούνα εξωτερικά, όμως οι αρκούδες είναι πιο ανθεκτικές στα καιρικά φαινόμενα από εμάς.
Μια άλλη εταιρεία η οποία κατασκευάζει fleece αλλά και μια ποικιλία υφασμάτων είναι η ελβετική Schoeller. Η γκάμα της από υλικά με πυκνή ύφανση, ελαστικά, ανθεκτικά στον αέρα και τη βροχή (αλλά και ακριβά) πυροδότησε την εμφάνιση αρκετών ανταγωνιστών, κι αυτή τη φορά το πεδίο μάχης δεν ήταν τόσο η κατασκευή τζάκετ, αλλά η κατασκευή παντελονιών. Τα πόδια προφανώς δεν είναι όπως ο κορμός, απαιτείται μεγαλύτερη δυνατότητα κίνησης και εφαρμογή και υφίστανται ακόμα περισσότερη φθορά και σκληρή χρήση. Αυτό το υλικό είναι ιδανικό για παντελόνια πεζοπορίας καθώς και για αλπινισμό και αναρρίχηση. Σίγουρα θα φορέσετε λιγότερο τη σαλοπέτα σας, πράγμα που είναι πάντα ευπρόσδεκτο. Κι εδώ ο κ. Chouinard ήταν πολύ μπροστά στο παιχνίδι με αυτό που εξελίχθηκε στο σύγχρονο Guide/Simple Pants της Patagonia, αν και οι περισσότεροι κατασκευαστές διαθέτουν κάτι σε αυτή την κατηγορία.
Τέλος, έχοντας επίγνωση των περιβαλλοντικών δεδομένων, θα πρέπει να αναφερθώ σε μια ακόμα καινοτομία της Chouinard/Patagonia, η οποία είχε κυκλοφορήσει εδώ και πάνω από μια δεκαετία περίπου, το ανακυκλωμένο fleece. Εκ πρώτης όψεως είναι ολόιδιο με το κανονικό fleece, όμως είναι κατασκευασμένο από πλαστικά μπουκάλια. Μια ευφυέστατη ιδέα η οποία θα έπρεπε να επαναλανσαριστεί, κατά τη γνώμη μου. Πιείτε coca-cola, μείνετε ζεστοί, σώστε τον κόσμο και όλα ok.
Από την άποψη ενός κατασκευαστή ρούχων, μια από τις δυσκολίες με το fleece είναι ότι όλοι έχουν πρόσβαση σε αρκετά παρόμοιο υλικό, έτσι είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τη μια μάρκα από την άλλη. Κάποτε κατασκεύαζε ο καθένας ένα τζάκετ από Polartec 200 με δύο τσέπες κι ένα φερμουάρ, με βασική διαφορά το λογότυπο. Αυτή η κατάσταση έχει αλλάξει σήμερα κάπως, καθώς οι εταιρείες προσπαθούν να διαφοροποιηθούν ως μάρκες και ως γκάμα προϊόντων.
Δύο τάσεις έχουν εμφανιστεί. Πρώτον, ότι τις παραδοσιακές μεθόδους ραφής διαδέχονται η κόλληση και η συγκόλληση άνευ ραφής, που κάνουν πιθανόν τα ρούχα πιο αδιάβροχα, λιγότερο ογκώδη και, τελικά, πιο φτηνά στην κατασκευή τους. Επίσης, η τελευταία γενιά των ρούχων από τεχνικό fleece είναι συχνά ουσιαστικά υβρίδια, σχέδια τα οποία προσπαθούν να αξιοποιήσουν τις ιδιότητες μιας ποικιλίας υλικών προκειμένου να κερδίσουν τη μέγιστη απόδοση από το καθένα. Το κάνουν οι περισσότεροι κατασκευαστές και είναι αποτελεσματικό σε διαφορετικό βαθμό. Η Rab χρησιμοποιεί τα σύγχρονα υφάσματα Pertex όπως το Equilibrium με λεπτό fleece για να παραγάγει τα δημοφιλή Vapour Rise Range, όπως και η Salewa που χρησημοποιεί υφάσματα που περιέχουν και μαλλί. Η North Face και η Cloudveil συνδύασαν το Windpro και το Powerstretch. H Patagonia έχει χρησιμοποιήσει Powershield διαφορετικoύ βάρους και πάει λέγοντας.
Επομένως, αν χρειάζεστε ένα fleece για να βγάζετε το σκύλο σας βόλτα ή να πηγαίνετε για καφέ στη γειτονιά, αγοράστε από τα καλαθάκια του γειτονικού σας supermarket ένα φτηνό. Αν θέλετε κάτι που θα σας επιτρέπει να σκαρφαλώνετε ή να περπατάτε στα βουνά άνετα, όντας πιο ελαφριοί και πιο στεγνοί, έχετε πάρα πολλές επιλογές. Προτείνω να πάτε σε ένα καλό κατάστημα υπαίθριου εξοπλισμού και να ζητήσετε από έναν υπάλληλο να σας εξηγήσει από τι είναι φτιαγμένο κάθε ρούχο και για ποιο λόγο. Αν δεν μπορούν να σας πουν, δώστε τα χρήματά σας κάπου αλλού.
Δε ξέρω αν σας ξεδιάλυνα τις απορίες ή σας μπέρδεψα περισσότερο. Ελπίζω τουλάχιστον να σας ψύλιασα, ώστε να μπορέσετε να βγάλετε μια άκρη.
