Home Θέματα Εξοπλισμός Πως να επιλέξω τα υλικά μου – Ορειβασία

Πως να επιλέξω τα υλικά μου – Ορειβασία

Ορειβασία και χειμερινό βουνό

08/11/2017

Θυμάμαι τη πρώτη μου ορειβασία στον Όλυμπο: ήταν πριν πολλά χρόνια, ένα Μάιο και είχα σα στόχο να ανέβω στο Μύτικα. Η πρόσβαση περιελάμβανε αρκετές ώρες διαδρομής, καθώς και τη διάσχιση μεγάλων κομματιών με χιόνι, ενώ μια δυνατή μπόρα μούσκεψε το βαμβακερό στρατιωτικό μου, που παρέμεινε έτσι για την υπόλοιπη διαδρομή. Έφτασα στο Λαιμό μέσα σε ψιλόβροχο και που και που χαλάζι και, καθώς το χιόνι κάλυπτε τα πάντα ψηλότερα, άρχισα να εύχομαι να είχα φέρει μαζί μου κραμπόν. Πριν περάσει πολλή ώρα, γλίστρησα και βρέθηκα να τσουλάω στο παγωμένο χιόνι προς το γκρεμό. Μόλις που κατάφερα να σταματήσω με το (δανεικό) πιολέ μου. Ο ουρανός ήταν σκοτεινός κι έφτυνε ένα διαβολικό μίγμα από καταιγιστικό χιόνι και βροχή όταν έφτασα στο οροπέδιο, όπου ανακάλυψα ότι είχα ξεχάσει να πάρω μπίβισακ, ενώ ο πουπουλένιος μου υπνόσακος ήταν ήδη μούσκεμα. Ευτυχώς υπήρχε η φιλόξενη τζαμαρία του ΣΕΟ, που πέρασα το βράδυ παγωμένος, πεινασμένος και γενικά σε μίζερη κατάσταση μέχρι που ο καιρός ξέσπασε και μπορούσα πια να κατέβω. Ο Μύτικας έπρεπε να περιμένει λίγο ακόμα.

“Η τέχνη του υποφέρειν”, “πώς θα περάσετε χειρότερα” – αυτές και άλλες ζουμερές περιγραφές υποδηλώνουν πως η ορειβασία (και ακόμα περισσότερο ο αλπινισμός) απαιτούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο δέσμευσης το οποίο απουσιάζει π.χ. στο μπούλντερινγκ. Η αλπική αναρρίχηση ή ακόμα και το δύσκολο χειμερινό βουνό, απαιτεί έναν τόνο εξοπλισμό και μια ευρεία γκάμα δεξιοτήτων επιβίωσης, αλλά κι ένα πεδίο εξάσκησής τους, ενώ όλα αυτά μαζί, τείνουν να περιορίζουν την απήχησή τους στον περισσότερο κόσμο. Ανεξάρτητα από τις φιλοδοξίες σας –μια ανάβαση στα Ιμαλάια σε αλπικό στιλ ή σε ένα ελληνικό βουνό χειμώνα, το κλειδί όταν ξεκινάτε είναι να προσπαθήσετε να παραμείνετε άνετοι, πράγμα που με τη σειρά του απαιτεί να αγοράσετε λογικό και λειτουργικό εξοπλισμό. Θα θεωρήσω ως δεδομένο ότι έχετε ήδη ένα βασικό υπόβαθρο στην πεζοπορία και την κατασκήνωση, κι έτσι πιθανόν να έχετε ήδη στην κατοχή σας κάποια από αυτά τα υλικά.

Το επόμενο βήμα είναι να αποφασίσετε ποιο συγκεκριμένο ορειβατικό εξοπλισμό θα χρειαστείτε για να κάνετε με ασφάλεια μια μη τεχνική ανάβαση, η οποία όμως μπορεί να περιλαμβάνει μια διάσχιση παγετώνα το καλοκαίρι στις Άλπεις ή κάποια απότομα κομμάτια βράχου, χιονιού ή πάγου. Είμαι σίγουρος ότι μόλις τελειώσετε την ανάγνωση θα τρομάξετε. Όμως όχι, η ορειβασία δεν είναι μια δεξιότητα που μαθαίνεται σε μια μέρα ή σε μια σχολή. Χρειάζεται να βραχείτε, να ταλαιπωρηθείτε, ακόμα και να κινδυνέψετε για να την αποκτήσετε και αυτό κρατά τουλάχιστον ένα – δυο χρόνια. Έτσι και με τα υλικά σας: μη μπείτε σε ένα κατάστημα με σκοπό να αγοράσετε τα πάντα. Θα κλαίτε τα λεφτά σας αργότερα. Το χτίσιμο του εξοπλισμού σας πρέπει να συμβαδίζει με τις γνώσεις, τις ικανότητες, αλλά και τους στόχους σας.

Να λοιπόν τι διαχωρίζει την ορειβασία από την απλή ορεινή πεζοπορία: το να ανεβείτε χειμώνα στο Μύτικα απαιτεί κάποιο εξοπλισμό. Το γεγονός ότι μπορεί να διασχίσετε έναν παγετώνα, σημαίνει ότι θα χρειαστεί να έχετε μαζί σας όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για να απεγκλωβίσετε κάποιο σχοινοσύντροφο. Η περίπτωση, διασχίζοντας μια παγωμένη απότομη πλαγιά, να βρεθείτε στη θέση να δείτε τους πέντε σχοινοσυντρόφους σας να γλιστρούν και να χρειαστεί να αναχαιτίσετε την πτώση τους αλά Pete Schoening στο K2 το 1953, δεν είναι απίθανη. Όποια κι αν είναι η κατάσταση που θα αντιμετωπίσετε, υπάρχει εξοπλισμός που θα χρειαστείτε.

ΜΠΟΤΕΣ: Ας αρχίσουμε με τα πόδια σας, αφού αυτά είναι τελικά που σας ανεβάζουν και σας κατεβάζουν – αριστερό πόδι – δεξί πόδι, περπάτημα το λένε. Αρχίστε με ένα ζευγάρι ισοθερμικές κάλτσες και ύστερα προσθέστε ένα μονωτικό ζευγάρι από μαλλί ή συνθετικό υλικό. Κατόπιν έρχονται οι μπότες. Η μεγάλη απόφαση εδώ είναι ανάμεσα σε μονές ή διπλές μπότες. Οι μονές μπότες, κατασκευασμένες είτε από δέρμα είτε από συνθετικό υλικό, τείνουν να είναι πιο άνετες, πιο ευκολοφόρετες, ενώ είναι και πιο ελαφριές. Το μειονέκτημα είναι ότι μουσκεύουν και έχουν την τάση να παραμένουν έτσι. Είναι επίσης λιγότερο ζεστές από τις διπλές, παρόλο που διατίθενται στην αγορά και μονωμένα μοντέλα. Έτσι, για πιο σύντομες εξορμήσεις σε κορυφές χαμηλότερου υψομέτρου (στα περισσότερα ελληνικά βουνά δηλαδή) και ειδικά σε αυτές με μεγάλη πρόσβαση, οι μονές είναι το εισιτήριό σας. Όμως, αν πρόκειται να βρίσκεστε εκεί έξω αρκετό διάστημα, εξετάστε την περίπτωση των διπλών μποτών. Αυτές αποτελούνται από ένα εξωτερικό περίβλημα με μια εσωτερική μονωμένη επένδυση. Η επένδυση βγαίνει, κάτι που είναι βολικό τη νύχτα, αφού μπορείτε να φοράτε το εσωτερικό μέσα στο αντίσκηνο ή να βγείτε έξω για κατούρημα μ’ αυτό. Ενώ οι διπλές μπότες θεωρούνται παραδοσιακά βαριές, δύσχρηστες και ακατάλληλες για τεχνικό σκαρφάλωμα, τα σύγχρονα μοντέλα προσφέρουν επιδόσεις συχνά ανάλογες με αυτές των μονών μποτών.

Θα χρειαστείτε επίσης κάποιες γκέτες, έτσι ώστε να μην καταξεσκίζετε τα μπατζάκια του αδιάβροχου παντελονιού σας με ξώφαλτσες κραμπονιές και για να εμποδίζετε το χιόνι να μπαίνει στις μπότες σας. Εφόσον οι γκέτες είναι φτιαγμένες για να αχρηστεύονται, μάλλον δεν αξίζει να επενδύσετε πάρα πολλά για ν’ αγοράσετε ένα ζευγάρι – κάτι απλό το οποίο να καλύπτει τον αστράγαλό σας και την κορυφή της μπότας σας είναι αρκετό. Βέβαια στα ελληνικά βουνά με τις “σούπες” η γκέτα μέχρι κάτω από το γόνατο είναι απαραίτητη, οπότε καλό είναι το ύφασμα της να διαπνέει για να μη γίνετε μούσκεμα από τον ιδρώτα. Υπάρχουν αρκετές οικονομικές λύσεις στην αγορά.

ΡΟΥΧΙΣΜΟΣ: Για το κάτω μέρος του σώματός σας, αρχίστε μ’ ένα θερμοεσώρουχο. Θα κινείστε την περισσότερη ώρα, επομένως προνοήστε ανάλογα και μην ντυθείτε πολύ βαριά. Πάνω από το θερμοεσώρουχο φορέστε ένα διαπνέον παντελόνι – είτε shoftshell είτε hardshell. Το shoftshell διαπνέει καλύτερα από το hardshell, όμως όταν κορεστεί από υγρασία, θα μουσκέψει. Όπως και στην περίπτωση των μποτών, για μεγαλύτερες πορείες ή κάθε φορά που το δελτίο καιρού είναι αμφιλεγόμενο, προτιμήστε τα παντελόνια hardshell. Μπορείτε επίσης να φορέσετε σαλοπέτα, που είναι πιο ζεστή από το παντελόνι, αλλά και πιο βαριά και λιγότερο βολική όταν θέλετε να φορέσετε στρώματα.

Οι ίδιες αρχές ισχύουν για το πάνω μέρος του σώματος, όμως με ακόμα περισσότερη εστίαση στα στρώματα, που επιτρέπει την καλύτερη διαχείριση της θερμοκρασίας και της υγρασίας. Οτιδήποτε φοράτε πρέπει να απομακρύνει την υγρασία από το σώμα σας. Για να γίνει αυτό, πρέπει να περάσει η υγρασία από όλα τα στρώματα. Όσο περισσότερα στρώματα φοράτε –και όσο λιγότερο διαπνέον είναι το κάθε στρώμα–, τόσο λιγότερο αποτελεσματική θα είναι αυτή η διαδικασία. Επίσης, εφόσον τα στρώματα που φοράτε θα υγρανθούν στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, πρέπει τόσο να στεγνώνουν γρήγορα, όσο και να προσφέρουν μόνωση ενώ είναι υγρά. Επομένως, όχι βαμβάκι. Εμένα, στο πολύ κρύο μου αρέσει να φοράω ένα καλοκαιρινό, ελαστικό, αμάνικο θερμοεσώρουχο κι ύστερα ένα μακρυμάνικο mid-weight (μέτριο ως προς τη ζέστη που προσφέρει, σε αντίθεση με τα expedition-weight) που φτάνει ψηλά στο λαιμό. Πάνω από αυτό πάει ένα λεπτό 100άρι φλις, ακολουθούμενο από ένα βαρύτερο wind-proof τζάκετ από φλις. Προσπαθώ πάντα να αποφεύγω να κινούμε φορώντας το hardshell / αδιάβροχο τζάκετ μου, εκτός κι αν βρέχει ή χιονίζει. Επίσης φροντίζω να τοποθετώ το πιο ζεστό στρώμα –μια ελαφριά πουπουλένια βέστα– κοντά στην κορυφή του σακιδίου μου, έτσι ώστε να μπορώ να το φοράω στις στάσεις.

Τέλος, τα άκρα σας: ένα ζευγάρι windproof φλις γάντια είναι ιδανικό για να το φοράτε όταν κινείστε σε στεγνές συνθήκες. Στις πιο κρύες συνθήκες θα χρειαστείτε ένα διπλό γάντι που να αποτελείται από κάποια μεμβράνη και μια αποσπώμενη επένδυση την οποία μπορείτε να στεγνώνετε, αφού τα γάντια σας θα μουσκέψουν. Προσωπικά κουβαλώ 2-3 πολύ λεπτά ισοθερμικά για να αλλάζω και ένα ζευγάρι από ζεστό φλις.

Βεβαιωθείτε ότι τα γάντια σάς επιτρέπουν να έχετε κάποια αίσθηση αφής, αφού θα χρειαστεί να δένετε κόμπους, να τοποθετείτε παγόβιδες κ.λπ. φορώντας τα. Σε κρύο καιρό θα πρέπει να έχετε μαζί σας κι ένα ζευγάρι χούφτες. Έχω εγκαταλείψει τις χούφτες από φλις και αντ’ αυτών κουβαλάω ένα ζευγάρι χούφτες από μαλλί (ναι, αυτές που βλέπετε σε παλιές, ξεθωριασμένες ορειβατικές φωτογραφίεςς. Φτηνές και απίστευτα αποτελεσματικές), αλλά για ακραίες καταστάσεις οι χούφτες από συνθετικό γέμισμα είναι ότι πρέπει.

Όσο για το κεφάλι, για μια φορά ακούστε τη συμβουλή της μαμάς και φορέστε σκούφο. Τίποτα εξεζητημένο, απλώς ένα συνθετικό ή μάλλινο σκούφο, τον οποίο μπορείτε να έχετε πάντα σε μια τσέπη ενώ κινείστε και να τον φοράτε στις στάσεις. Ένα από τα πιο αγαπημένα μου υλικά, είναι μια μεταξωτή μπαλακλάβα, η οποία προσθέτει θερμότητα δυσανάλογα πολλή για το βάρος της. Οι πιο χοντρές μπαλακλάβες τείνουν να εμποδίζουν την ακοή σας.

ΓΥΑΛΙΑ: καθώς η ακτινοβολία UV είναι ισχυρότερη στο υψόμετρο και το χιόνι τείνει να αντανακλά το φως του ήλιου, θα χρειαστείτε ένα ποιοτικό ζευγάρι γυαλιά ηλίου. Τα κλασικά γυαλιά για παγετώνα, με τους στρογγυλούς φακούς και τα άκομψα πλαϊνά προστατευτικά είναι λίγο ξεπερασμένα. Η αλπινιστική μόδα επιβάλλει να φοράτε κομψά γυαλιά ηλίου που περιβάλλουν όλο το μάτι. Αγοράστε όσο σκοτεινούς φακούς πιστεύετε ότι θα χρειαστείτε (ή αντέχει η τσέπη σας), όμως τα γυαλιά σας πρέπει τουλάχιστον να σας προσφέρουν 100% προστασία στην υπεριώδη ακτινοβολία και 85% μείωση της έντασης του ορατού φωτός. Επίσης, έχετε μαζί σας ένα καπέλο για προστασία από τον ήλιο.

ΠΙΟΛΕ: το πιολέ, αυτό το έμβλημα της ορειβασίας, είναι ίσως το πιο βασικό κομμάτι του εξοπλισμού σας. Θα χρειαστείτε ένα ελαφρύ πιολέ, που όμως πρέπει να είναι αρκετά δυνατό ώστε να το χτυπάτε στο χιόνι κι ύστερα να κρέμεστε ολόκληρος σε αυτό. Το μέσο μήκος του είναι 50-60 εκατοστά – δεν θέλετε ένα ορειβατικό μπαστούνι 1,5 μέτρου ή ένα κοντό τεχνικό πιολέ πάγου. Το πιολέ σας πρέπει να έχει κυρτή μύτη, ένα σκεπάρνι κατάλληλο για να σκάβετε χιόνι ή πάγο και να κατασκευάζετε πλατώματα για τη σκηνή σας κι ένα ίσιο ή σχεδόν ίσιο στέλεχος (αν πιστεύετε ότι θα κινείστε σε πιο απότομες πλαγιές). Εφόσον σπάνια θα φοράτε τον ιμάντα του ενώ το κρατάτε, απλώς εξοπλίστε το με ένα κορδονέτο. Για εκείνους χωρίς οικονομικά προβλήματα, τα πιολέ τιτανίου είναι η τελευταία λέξη της τεχνολογίας, αφού είναι υπερ-ελαφριά και ανθεκτικά.

ΚΡΑΜΠΟΝ: τα κραμπόν είναι εκείνα τα ακιδωτά εργαλεία που πάντα φαίνεται να προσελκύουν την προσοχή του κοινού. Πρέπει να έχουν οριζόντιες τις εμπρός μύτες. Δέκα ή δώδεκα μύτες αρκούν για την ανάβαση μιας παγωμένης πλαγιάς ή τη διάσχιση ενός παγετώνα. Η μεγαλύτερη απόφαση εδώ είναι το σύστημα δεσίματος: fast, semi-fast ή δετά; Οι βασικές διαφορές ανάμεσα στα συστήματα είναι η εφαρμογή, η απόδοση, η ευκολία προσάρτησής τους, καθώς (και πάνω απ’ όλα) η συμβατότητά του συστήματος με τη δική σας μπότα. Ανεξάρτητα από το ποιο σύστημα θα επιλέξετε, τα κραμπόν σας πρέπει να είναι εύκολο να ρυθμιστούν, χωρίς να απαιτούνται εργαλεία. Οι αντιστομωτικές σόλες (anti-bott) βοηθούν πολύ στο περπάτημα σε υγρό σε χιόνι, κάτι πολύ συνηθισμένο στα βουνά μας.

ΜΠΟΝΤΡΙΕ: Για το μποντριέ σας μην ανησυχείτε για το πάχος της ζώνης, για τις θηλιές των υλικών ή για άλλα αξεσουάρ. Ένα απλό ανοιγόμενο από πίσω μποντριέ, με μη ρυθμιζόμενες και χωρίς βάτα θηλιές για τα πόδια είναι τέλειο. Προσέξτε να το αγοράσετε σε νούμερο που να ταιριάζει με όλα σας τα ρούχα.

ΥΛΙΚΑ: Για υλικά έχετε μαζί σας δυο-τρία μεγάλα καραμπίνερ ασφαλείας με βιδωτή (όχι auto-lock) πύλη, τέσσερα-πέντε απλά καραμπίνερ (τα πιο ελαφριά που θα βρείτε), μια συσκευή ασφάλισης, δυο ιμάντες (έναν απλό κι ένα διπλό) κι ένα κορδονέτο.

Όσον αφορά τα υλικά ασφάλισης, το τι θα έχετε μαζί σας εξαρτάται από τις συνθήκες του χιονιού. Οι αλουμινογωνιές είναι ότι πρέπει στο συμπαγές χιόνι, άχρηστες όμως στην πούδρα ή τον πάγο. Οι παγόβιδες, όπως δηλώνει το όνομά τους, δουλεύουν μόνο σε πάγο. Τα deadman, βαριά και εύκολο να βγουν όταν τα τοποθετείτε, φυλάσσονται για ασταθές χιόνι. Γενικά, το τι θα επιλέξετε εξαρτάτε από το τι περιμένετε ότι θα συναντήσετε.

ΣΧΟΙΝΙ: Θα χρειαστείτε ένα σχοινί που θα σας ασφαλίσει στα εκτεθειμένα περάσματα, θα κάνετε ένα μικρό ραπέλ ή θα σας κρατήσει (ή θα σας τραβήξει) έξω από εκείνες τις εκνευριστικές κρεβάς όταν θα βρεθείτε στις Άλπεις το καλοκαίρι. Εφόσον δεν έχετε να κάνετε με κοφτερές ακμές ή εξαιρετικά μεγάλες τάσεις, το σχοινί μπορεί να είναι αρκετά λεπτό – 9 χιλιοστά ή και λιγότερο, είναι μια χαρά. Το μήκος θα εξαρτηθεί από το πόσους ανθρώπους σκοπεύετε να συμπεριλάβετε στη σχοινοσυντροφιά σας, ωστόσο ένα σχοινί 50 μέτρων είναι συνήθως αρκετό για δύο ως τέσσερα άτομα. Βεβαιωθείτε ότι είναι δυναμικό σχοινί πιστοποιημένο από την UIAA με αντοχή στην υγρασία (dry).

ΣΑΚΙΔΙΟ: Τώρα χρειάζεστε κάτι με το οποίο θα κουβαλάτε όλα αυτά τα υλικά εκεί πάνω. Όχι, δεν μιλάμε για βαστάζους, αλλά για σακίδια. Για fast-and-light εξορμήσεις, όπου έχετε περικόψει τον εξοπλισμό στον απολύτως απαραίτητο, μπορείτε να βολευτείτε με ένα σακίδιο χωρίς σκελετό, όμως για πιο μεγάλες εξορμήσεις με περισσότερο εξοπλισμό (που δυστυχώς είναι ο κανόνας), θα χρειαστείτε σακίδιο με εσωτερικό σκελετό. Η κοινή λογική λέει ότι αν αγοράσετε μεγαλύτερο σακίδιο, στη συνέχεια θα βρείτε έναν τρόπο να το γεμίσετε με άσχετο εξοπλισμό. Διαφωνώ. Πάρτε το μεγαλύτερο σακίδιο (μεταξύ 50 και 80 λίτρων), αλλά αποφύγετε (ή περικόψτε) τα μη απαραίτητα χαρακτηριστικά, όπως καπάκια τα οποία μετατρέπονται σε παράξενα σακίδια, εσωτερικούς κατανεμητές και την πληθώρα ιμάντων και κλιπς, τα οποία στολίζουν τα περισσότερα σακίδια. Στα υποχρεωτικά χαρακτηριστικά συμπεριλαμβάνονται οι πλαϊνοί ιμάντες συμπίεσης, οι θηλιές στήριξης πιολέ/κραμπόν κι ένα επεκτεινόμενο μανίκι-μπίβι σακ στο εσωτερικό.

ΜΠΑΤΟΝ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ: Τα σπαστά τηλεσκοπικά μπατόν πεζοπορίας θα σώσουν τα γόνατά σας στις καταβάσεις και μπορούν να λειτουργήσουν και ως όργανα πρόγνωσης χιονοστιβάδων. Οι εταιρείες Black Diamond και Grivel κατασκευάζουν μπατόν που διαθέτουν λαβές με κοντές αιχμηρές άκρες, που μετατρέπουν το μπατόν του σκι σε πιολέ κατάλληλο για την αναχαίτιση πτώσεων. Μην ξεχάσετε να αγοράσετε μεγάλες βάσεις για την πεζοπορία σε βαθύ χιόνι.

ΚΡΑΝΟΣ: Τέλος, βασικό είναι το κράνος, ιδιαίτερα αν υπάρχει κίνδυνος για πτώσεις πετρών ή πάγου. Πρέπει να ρυθμίζεται εύκολα, να έχει καλό αερισμό και να διαθέτει σημεία στερέωσης φακού. Τα κράνη από hardshell τείνουν να είναι πιο κατάλληλα στους πιθανούς κινδύνους της ορειβασίας απ’ ότι αυτά από διογκωμένο πολυεστυρένιο, αλλά είναι και βαρύτερα.