Μέσα σε μια εβδομάδα τέσσερις νεκροί. Το πανελλήνιο για άλλη μια φορά συγκλονίζεται, η ορειβατική κοινότητα για άλλη μια φορά θρηνεί, αγανακτεί για την ανυπαρξία ορεινής διάσωσης και η ζωή συνεχίζεται. Φαίνεται ότι τίποτα δεν αλλάζει.
Αν ανατρέξουμε στα ατυχήματα που έχουν γίνει τα τελευταία 30 χρόνια, όλα είναι καρμπόν: ορειβάτες, αναρριχητές, σκιερ, πεζοπόροι, εμπλέκονται σε κάποιο ατύχημα, κάποιες φορές τραυματίζονται, κάποιες φορές χάνουν τη ζωή τους. Ο κοινός παρονομαστής είναι η «διάσωση». Η οποία πάντα καθυστερεί, πάντα δεν μπορεί να προσεγγίσει εύκολα, γιατί πάντα «το σημείο είναι πολύ δύσβατο». Και τελικά τι γίνεται; Αν τα θύματα σκοτώθηκαν ακαριαία θα περιμένουν, αν ζουν και είναι σε καλή κατάσταση (δηλαδή αν είναι σε θέση να περιμένουν ζωντανοί) θα γλιτώσουν, αν όχι θα πεθάνουν. Το είδαμε με τον πιο δραματικό τρόπο στα Τζουμέρκα, το είδαμε στον Όλυμπο, στην Κρήτη, στη Ζάκυνθο και σε τόσες ακόμα περιπτώσεις όπου άτυχοι άνθρωποι αργοπέθαναν περιμένοντας.
Όσοι ασχολούμαστε ή ασχοληθήκαμε με τέτοια σπορ πάντα το συζητούσαμε μεταξύ μας (και δυστυχώς ακόμα το συζητάμε): αν πάθουμε κάποιο ατύχημα, οι μόνοι που θα μας σώσουν είναι οι φίλοι μας κι αυτοί αν προλάβουν (το είδαμε και τώρα στο Χελμό: οι ορειβάτες ειδοποιούσαν ο ένας τον άλλον για να τρέξουν. Κανένας μηχανισμός που θα μπορούσε να τους κινητοποιήσει). Δηλαδή έχουμε πλήρη επίγνωση ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε και πολλά. Ποιος να σε διασώσει από την Πλάκα της Γκιώνας, τα Καζάνια ή τη Νεραϊδόραχη ή ακόμα και καλοκαίρι σε ένα μονοπάτι μακριά από δρόμο, στη Γκαμήλα για παράδειγμα; Είναι δυνατόν να σε διασώσει κάποιος που δεν είναι άρτιος ορειβάτης και άρτιος αναρριχητής και άρτιος σκιερ εκτός πίστας και άρτιος γνώστης της περιοχής; Αλλά βέβαια αυτό δεν αρκεί συνήθως. Γιατί οι φίλοι θα έρθουν με τα δικά τους μέσα, όπως μπορούνε και απ’ όπου τύχει να βρίσκονται. Για να έχει πιθανότητες επιτυχίας όλη αυτή η διαδικασία πρέπει να γίνει γρήγορα. Γρήγορα να έρθουν αλλά και γρήγορα να σε απομακρύνουν. Οπότε χρειάζεται ελικόπτερο. Αλλά τι ελικόπτερο; Ελικόπτερο ότι ναναι ή ότι μας βρίσκεται; Προφανώς όχι. Ελικόπτερο με συγκεκριμένες προδιαγραφές και ελικόπτερο με ειδικά εκπαιδευμένους χειριστές ώστε να είναι σε θέση να προσεγγίσουν “το πολύ δύσβατο σημείο“. Οπότε εδώ κολλάμε, γιατί αυτό δεν μπορούν να το καλύψουν οι φίλοι μας (και αφήνω απ’ έξω το ότι η ορεινή διάσωση δεν αφορά μόνο δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου. Παράδειγμα η τραγική ιστορία με το C-130 στην Όρθρυ πριν 31 χρόνια τέτοιες μέρες: ο ρόλος των ορειβατών που πρόστρεξαν τότε χρησιμοποιώντας ορειβατικά σκι -και δεν τσαλαβουτούσαν με πλήρη φόρτο όπως οι ομάδες του Στρατού- ήταν καθοριστικός).
Και έτσι καταλήγουμε σε αυτό που ζήσαμε τις προηγούμενες ημέρες και το έχουμε ζήσει τόσες φορές. Και αν πριν 20-30 χρόνια αυτές οι συζητήσεις ήταν μεταξύ μας, γιατί αφορούσε μερικές εκατοντάδες άτομα κι’ αν η απαίτηση για οργανωμένη ορεινή διάσωση ακουγόταν εξωπραγματική ή ακόμα και στα όρια του θράσους (τι δουλειά έχετε εκεί;;;), σήμερα δεν είναι καθόλου. Γιατί σήμερα κάθε Σαββατοκύριακο, χειμώνα καλοκαίρι, χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονται στα βουνά, περπατούν, σκαρφαλώνουν ή κάνουν διασχίσεις και καταβάσεις με σκι εκτός πίστας. Και όσο περισσότερος κόσμος, τόσο περισσότερα ατυχήματα. Και όχι μόνο: το Κράτος προσπαθεί να φέρει όλο και περισσότερους τουρίστες που δραστηριοποιούνται σε αυτά τα σπορ. Τα Ελληνικά βουνά και η ορεινή Ελλάδα αρχίζουν και αποκτούν όνομα στην τουριστική αγορά. Ενδεικτικά, μετά από πρόσφατο δημοσίευμα των New York Times για το ορειβατικό σκι στην Κρήτη, η ζήτηση για οδηγούς βουνού και σχετικά γραφεία αυξήθηκε κατακόρυφα! Και αυτό (η οικονομική διάσταση αυτών των σπορ δηλαδή, γιατί η αξία της ανθρώπινης ζωής κοστολογείται – δυστυχώς) είναι το μόνο που μας κάνει να είμαστε αισιόδοξοι ότι ίσως κάτι αλλάξει. Γιατί οι κάποτε περιθωριακές αυτές δραστηριότητες, είναι πια mainstream και φέρνουν χρήμα. Και τι θα πεις στον Αμερικάνο που θα έχει ατύχημα στα Λευκά Όρη, ότι «το σημείο είναι δύσβατο»;
Βέβαια το Κράτος –ας μην το αδικούμε- «προσπαθεί». Αλλά προσπαθεί λάθος. Με λάθος ελικόπτερα, με λάθος σύστημα, με λάθος λογική, με μπαλώματα. Δεν το λέω εγώ, τα αποτελέσματα το δείχνουν. Αλλά δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την Αμερική: υπάρχουν θαυμάσια συστήματα ορεινής διάσωσης, μάλιστα είναι και δημόσια. 4-5 ελικόπτερα μπορούν να καλύψουν τη χώρα, ανθρώπους που θα εξειδικευτούν να τα πετάνε έχουμε, άρτια καταρτισμένους ορειβάτες και σκιερ (εκπαιδευτές ΕΟΟΑ και Οδηγούς Βουνού -γιατί το να ξεκινήσει κάποιος να γίνει ορεινός διασώστης από το 0 είναι ανέφικτο ή αλλιώς: όποιος δε θέλει να ζυμώσει 10 μέρες κοσκινίζει) που φυσικά θα πρέπει να επιμορφωθούν περαιτέρω έχουμε. Τι λείπει; Η βούληση και ο σχεδιασμός από την πλευρά του Κράτους. Εδώ κολλάμε. Ελπίζω ότι η επικείμενη συνάντηση του πρωθυπουργού (που είναι σκιέρ εκτός πίστας) με ανθρώπους που κατέχουν το πρόβλημα, να ξεκινήσει κάποια διαδικασία και να μην είναι ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Αλλά ξέρω ότι τα πρόσωπα, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι έχουν τις αγαθότερες των προθέσεων και επίγνωση των καταστάσεων και την πραγματικότητας, λίγη σημασία έχουν, ο κρατικός μηχανισμός έχει το δικό του χαβά. Είμαι συγκρατημένα απαισιόδοξος.
