Οι βόρειες πλαγιές της Γκιώνας, η Βαθιά Λάκα και η ορθοπλαγιά της Πυραμίδας, είναι ένα εμβληματικό τοπίο τη ορεινής Ελλάδας και πεδίο έντονης ορειβατικής και αναρριχητικής δράσης.
Αλλά εδώ και δεκαετίες οι εταιρίες εξόρυξης βωξίτη καταστρέφουν τη Γκιώνα (αλλά και τον Παρνασσό, την Οίτη, τον Ελικώνα) κάνοντας επιφανειακές εξορύξεις. Και εδώ και δεκαετίες προσπαθούν να «μπουν» και στα ελάχιστα κομμάτια που έχουν μείνει απείραχτα, δηλαδή τη Βαθιά Λάκα, το Λαζόρεμα, τη Ρεκά και τις πλαγιές μεταξύ της Καλοσκοπής και της Στρώμης.
Και σήμερα το ξαναπροσπαθούν. Με όπλα τους πρόσφατα ψηφισμένους αντιπεριβαλλοντικούς νόμους, έγινε αίτηση για ερευνητικές γεωτρήσεις σε όλη τη βόρεια και σχετικά ανέγγιχτη ζώνη του βουνού, καθώς και ανατολικά και νότια της Βραΐλας. Οι γεωτρήσεις αυτές αφορούν την εκμετάλλευση των περιοχών βόρεια από την κορυφή Πύργος, στο Μπότσικα, τη Βαθιά Λάκα, στη Λάκα του Καρβούνη (κτφ, ΠΟΑ), στην κορυφογραμμή από Πυραμίδα μέχρι Γκιωνόλακα (δυτικά του καταφυγίου), σε όλες τις δασωμένες πλαγιές νότια της Καλοσκοπής (Μνήματα), στην Πλατυβούνα και βέβαια γύρω από την ήδη επιβαρυμένη κορυφή Λυρίτσα.
Φυσικά για τις γεωτρήσεις αυτές πρέπει να γίνουν κι άλλοι δρόμοι, παρά το ότι υπάρχουν χιλιόμετρα και χιλιόμετρα ήδη ανοιγμένα. Κάποιοι θα γίνουν στη Λυρίτσα, αλλά θα χρειαστεί δρόμος και για τη Βαθιά Λάκα. Θα ξεκινά από το διάσελο Πύργου – Μπότσικα (όπου φτάνει ήδη δρόμος από Στρώμη), θα περιτρέχει τις βόρειες πλαγιές του Μπότσικα και θα καταλήγει λίγο χαμηλότερα από τη Βαθιά Λάκα, στην παλιά στάνη του Σιότροπου στα 1850μ. υψόμετρο!
Όλη αυτή η περιοχή ανήκει στη δικαιοδοσία του Φορέα διαχείρισης Ε.Δ. Παρνασσού (μαζί με τα Βαρδούσια) ο οποίος δίνει το πράσινο φως για όλα αυτά (με εξαίρεση το δρόμο για Βαθιά Λάκα ώστε να τηρηθούν κάποια προσχήματα)! Παρά το ότι στη γνωμοδότηση του, αναφέρει ρητά ότι «Λαμβάνοντας υπόψη την Εθνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία που διέπει την εν λόγω Προστατευόμενη περιοχή, εκτιμάται ότι η ανωτέρω δραστηριότητα θα προκαλέσει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ακεραιότητα των περιοχών του Δικτύου ΝATURA 2000 σε σχέση με την κατάσταση διατήρησης των τύπων οικοτόπων, ειδών και ενδιαιτημάτων σημαντικών ειδών ορνιθοπανίδας που απαντώνται στην περιοχή, ιδιαίτερα στις περιοχές που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα των προτεινόμενων περιοχών για εργασίες ερευνητικών γεωτρήσων».
Πολύ λογικά ο Φορέας κάνει αυτήν την εκτίμηση, αφού ακόμα και ο ιδιώτης (ENVECO Α.Ε.) που ανέλαβε την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για λογαριασμό της IMERYS Βωξίτες Α.Ε. κατατάσσει τις επιπτώσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον, την όχληση, τις χρήσεις γης, τα υπόγεια νερά κλπ. από μη αναστρέψιμες με φυσικές διεργασίες, έως και αναστρέψιμες μερικώς με τεχνικά μέσα (πάντα για την οδοποιία και τις γεωτρήσεις, όχι για την εξόρυξη).
Με βάση τα παραπάνω, η γνωμοδότηση θα έπρεπε να είναι αρνητική για το σύνολο της αίτησης. Αλλά η επένδυση πρέπει να γίνει και έτσι ο Φορέας αφήνει τις περιβαλλοντικές παραμέτρους στην άκρη και για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα κάνει ένα άλμα και αναφέρει: «Παρόλα αυτά, καθώς τα μεταλλεία στην ευρύτερη περιοχή έχουν υπάρξει και συνεχίζουν να είναι μοχλός ανάπτυξης για την τοπική κοινωνία δημιουργώντας θέσεις εργασίας, το Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού, ενέκρινε τη σχετική εισήγηση του θέματος αποφασίζοντας ότι το παραπάνω έργο μπορεί να πραγματοποιηθεί», βάζοντας κάποιους περιορισμούς (που ο βασικότερος είναι η αρνητική γνωμοδότηση για το δρόμο της Βαθιάς Λάκας, ο οποίος δεν είναι δεσμευτικός).
Ο Φορέας δηλαδή βλέπει οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, όταν η Φωκίδα είναι στο top10 των φτωχότερων νομών της Ε.Ε. με ολόκληρες περιοχές να έχουν καταστραφεί και χωριά να έχουν ερημώσει από τις εταιρείες εξόρυξης που θεωρούν τη Γκιώνα τσιφλίκι τους (και αυτός είναι λόγος που δεν χωροθετούνται αιολικά εργοστάσια: δεν χωράνε). Όσο για τα τα χωριά γύρω από την επίμαχη περιοχή, η κατάσταση είναι απογοητευτική: η Στρώμη, η Καλοσκοπή, ο Πανουργιάς, ο Αποστολιάς, το Οινοχώρι, έχουν 10-20 μόνιμους κατοίκους χωρίς καμιά δημόσια υπηρεσία και συγκοινωνία, η Βάργιανη που τις προηγούμενες δεκαετίες έδωσε δεκάδες εργάτες στα μεταλλεία, σήμερα έχει μόνο ένα μόνιμα κατοικούμενο σπίτι και τα δυο «μεγάλα» χωριά, τα Καστέλια και η Γραβιά (με σύνολο 1000 περίπου μόνιμων κατοίκων), βλέπουν τον πληθυσμό τους να φυλλορροεί, τις δημόσιες υπηρεσίες να υπολειτουργούν ή να κλείνουν και το μοναδικό Γυμνάσιο να μένει ανοιχτό ουσιαστικά λόγω πολιτικών πιέσεων. Φυσικά υπάρχουν μερικές δεκάδες εργαζόμενοι στα μεταλλεία, αλλά αυτό είναι μονόδρομος: δεν υπάρχει σχεδόν καμιά άλλη δυνατότητα.
Σε αυτό το τοπίο λοιπόν έρχεται η επέκταση των μεταλλείων που θα δώσει τη χαριστική βολή σε κάθε άλλη δυνατότητα επιβίωσης, την οποία ο Φορέας αυθαίρετα χαρακτηρίζει «μοχλό ανάπτυξης». Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι Φορείς μεταφέρθηκαν στην αρμοδιότητα της κεντρικής διοίκησης (Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής), ενώ οι περισσότεροι υπάλληλοι τους είναι συμβασιούχοι. Ουσιαστικά το κράτος χρησιμοποιεί τους Φορείς προστασίας για ξέπλυμα της περιβαλλοντοκτόνας πολιτικής του.
Και βέβαια στην ευρύτερη περιοχή ανοίγουν συνέχεια πληγές: ξεκίνησε η κατασκευή του μικρού Υ/Η κάτω από την Καλοσκοπή (αν και φέτος λόγω ξηρασίας ίσα που τρέχει), στα Πυργάκια, την πυκνοδασωμένη ράχη μεταξύ Βρύζες (καταφύγιο Οίτη) και Πυράς Ηρακλή πάνω από την Παύλιανη, ετοιμάζεται να τοποθετηθεί τις επόμενες εβδομάδες ανεμολογικός ιστός (με ελικόπτερο προκειμένου να μην ξεπατωθεί το δάσος και δημιουργηθούν επιπλέον αντιδράσεις), ενώ οι αιτήσεις για υδροηλεκτρικά, φωτοβολταϊκά στον κάμπο και αιολικά στα βουνά, πέφτουν βροχή.
Μια κατακτημένη περιοχή.
