Στα 7.300 μέτρα το 1988, 7.650 μέτρα το 2003, 7.200 μέτρα το 2012, 7.600 μέτρα το 2018, 7.500 μέτρα πέρυσι … Οι σπεσιαλίστες του χειμερινού Ιμαλαϊσμού Πολωνοί, αλλά και οι Ρώσοι και όποιοι άλλοι προσπάθησαν το χειμώνα, έσπασαν τα μούτρα τους σε αυτό το βουνό. Μπορεί οι γνώσεις σχετικά με τα προβλήματα του υψομέτρου να έχουν βελτιωθεί, τα υλικά και οι τεχνικές επίσης, αλλά τίποτα δεν στάθηκε ικανό να φέρει την επιτυχία σε αυτούς που προσπάθησαν να σταθούν χειμώνα στην κορυφή του K2.
Και με το ενδιαφέρον του Ελληνικού κοινού να είναι αυξημένο με αφορμή τη συμμετοχή του Αντώνη Συκάρη στις φετινές προσπάθειες για την πρώτη χειμερινή ανάβαση στο K2, ας δούμε γιατί αυτό το βουνό αντιστέκεται με τόση επιτυχία.
Όλοι εστιάζουν στο κρύο και φυσικά το υψόμετρο, αλλά μάλλον δεν υπολογίζουν όλες τις παραμέτρους. Ο Πολωνός Michał Pyka (που πέθανε πριν λίγες ημέρες) ήταν σύμβουλος σε θέματα μετεωρολογίας των χειμερινών Πολωνικών αποστολών τα προηγούμενα χρόνια. Παρά το ότι ήταν ερασιτέχνης, μάζευε και επεξεργαζόταν στατιστικά στοιχεία και δεδομένα τόσο για την κλιματική αλλαγή, όσο και γι’ αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε «μετεωρολογική ανωμαλία του Καρακοράμ», κερδίζοντας επάξια το προσωνύμιο «Jet Stream Manager». Σε μια συνέντευξη που παραχώρησε πέρσι στο περιθώριο των απονομών του Piolet d’ Or, ίσως βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα «Γιατί το K2 δεν έχει σκαρφαλωθεί ακόμα χειμώνα;».
Το Jet Stream
«Το Jet Stream είναι ένας μόνιμος άνεμος, πολύ ψηλά στην ατμόσφαιρα, στα όρια τροπόσφαιρας – στρατόσφαιρας, που αρκετές φορές παρατηρείται και σε βουνά 8000 μέτρων. Για πολλούς λόγους, κυρίως λόγω διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του βόρειου πόλου και του ισημερινού, καθώς και των διακυμάνσεων πίεσης, είναι πολύ βίαιο» εξηγεί ο Πολωνός, ο οποίος προσθέτει ότι η «υπερθέρμανση του πλανήτη διαταράσσει αυτό το ρεύμα αέρα και προκαλεί όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα».
Αυτό μπορεί να έχει αντίκτυπο στις πιθανότητες μελλοντικών χειμερινών αποστολών στο K2; «Στατιστικά ναι, αλλά δεν είμαστε σίγουροι για τίποτα, είναι σαν ρουλέτα. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι για να φτάσετε στην κορυφή του K2 το χειμώνα, θα πρέπει να είστε όχι μόνο τέλεια εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι, αλλά και εξαιρετικά τυχεροί».
Άνεμος, κρύο, χιόνι και … ατμοσφαιρική πίεση.
Συχνά λέγεται ότι ο άνεμος είναι το κλειδί για την ανάβαση στο Κ2, αλλά υπάρχουν και άλλοι εξίσου σημαντικοί παράγοντες: το κρύο, η ποσότητα χιονιού αλλά και η ατμοσφαιρική πίεση, στοιχείο που συχνά υποτιμάται. Αυτοί που ασχολούνται με τις χειμερινές αναβάσεις στα Ιμαλάια, όταν μιλούν για «παράθυρο καιρού» το λένε μόνο όταν αυτοί οι τέσσερις παράγοντες είναι ευνοϊκοί. «Εάν ο άνεμος είναι ελαφρύς αλλά ταυτόχρονα η ατμοσφαιρική πίεση είναι πολύ χαμηλή, θα είναι αδύνατη η ανάβαση» προειδοποιεί. «Η κορυφή του K2 είναι ένα από τα πιο δύσκολα μέρη στον κόσμο για την αναπνοή, ειδικά το χειμώνα! Δεν είναι απλά ζήτημα υψομέτρου, αλλά και γεωγραφικής θέσης».
Υψόμετρο και γεωγραφική θέση
Ο Michał Pyka εξηγεί: «το K2 βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος 36 ° βόρεια, τα βουνά 8000μ. στο Νεπάλ βρίσκονται σε γεωγραφικό πλάτος 28 ° Βόρεια. Αυτό σημαίνει ότι το K2 είναι το βουνό 8000 μέτρων που βρίσκεται πιο βόρεια απ’ όλα και ταυτόχρονα είναι πολύ ψηλό. Στην τροπόσφαιρα, υπάρχει ένα όριο υψομέτρου πάνω από το οποίο γίνεται δύσκολη η αναπνοή», συνεχίζει ο Michał Pyka. «Όσο πιο βόρεια κινείστε από τον ισημερινό, τόσο χαμηλότερο αυτό το όριο. Και το χειμώνα, αυτό το όριο είναι ακόμη χαμηλότερο. Το πάχος της τροπόσφαιρας στον ισημερινό είναι περίπου 14 χλμ. ενώ το χειμώνα, στο βόρειο πόλο, έχει πάχος μόλις 6 χλμ. Η κορυφή του K2 όπως καταλαβαίνετε, είναι ένα από τα σημεία του πλανήτη όπου είναι πολύ δύσκολο να αναπνεύσετε, ειδικά το χειμώνα! Είναι ζήτημα υψομέτρου αλλά και γεωγραφικής θέσης».
Αυτό εξηγεί γιατί χρειάστηκαν περισσότερα από 30 χρόνια για να επιτευχθεί η πρώτη χειμερινή ανάβαση του Nanga Parbat. Μπορεί να είναι πολύ χαμηλότερο του K2 (8126μ.), αλλά βρίσκεται λίγο πιο νότια από αυτό: «Τα τρία 8000 μέτρων βουνά κοντά στο K2 έχουν σκαρφαλωθεί το χειμώνα, αλλά στο Κ2, κανείς δεν έχει φτάσει ποτέ στην κορυφή, ούτε καν στα 8.000 μέτρα. Υπάρχει ένα είδος μικροκλίματος σε αυτή την κορυφή. Λίγα χιλιόμετρα μακριά, οι συνθήκες για ύπνο, φαγητό και ανάπαυση είναι πολύ πιο ικανοποιητικές. Για μένα, αυτή η ζώνη ξεκινά ακριβώς κάτω από το Bottleneck. Πάνω από εκεί, είναι πολύ επικίνδυνο».
Πίεση και θερμοκρασία: τα κλειδιά της επιτυχίας;
Πολλοί αναρωτιούνται αν είναι δυνατή η ανάβαση στο Κ2 χωρίς οξυγόνο το χειμώνα. «Ναι, είναι δυνατή, αλλά είναι πολύ επικίνδυνο και θα χρειαστεί μεγάλη τύχη» είπε, δίνοντας μερικές συμβουλές για να αυξηθούν οι πιθανότητες και ιδιαίτερα η ασφάλεια των ορειβατών:
«Λόγω της πολύ χαμηλής πίεσης, υπάρχει πολύ λίγο οξυγόνο για τον εγκέφαλο και τους μύες. Κατά τη γνώμη μου, όσοι θέλουν να φτάσουν εκεί θα πρέπει να ελέγχουν με ακρίβεια και μόνιμα την πίεση και τη θερμοκρασία, όπως και οι αστροναύτες. Επιπλέον σε αυτό το υψόμετρο και το γεωγραφικό πλάτος, η ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να απορροφά οξυγόνο μειώνεται στο 10%, κάτι πολύ επικίνδυνο, ακόμη και κάτω από τα 8000 μέτρα . Οι ορειβάτες πρέπει να το γνωρίζουν αυτό».
Ο Michał Pyka συνέκρινε τις ψηλές πλαγιές του K2 με το εσωτερικό ενός αεροσκάφους: «Είναι ακριβώς η ίδια κατάσταση όπως σε ένα αεροπλάνο όταν η πίεση μειώνεται: οι μάσκες οξυγόνου πέφτουν αυτόματα. Δεδομένου όμως ότι στο Κ2 δεν είναι δυνατόν να γίνουν πολύ ακριβείς προβλέψεις και οι θερμοκρασίες και η πίεση μπορούν να πέσουν ταυτόχρονα, ο ορειβάτης δεν το συνειδητοποιεί καν. Πρέπει πραγματικά να τα ελέγχει όλη την ώρα. Βέβαια, αφού κανένας δεν έχει φτάσει πάνω από τα 7.600 μέτρα μέχρι στιγμής, αυτό είναι μόνο θεωρία».
Τα περίφημα «παράθυρα»
Όσον αφορά τις πιο ευνοϊκές περιόδους για μια προσπάθεια κορυφής, ο Πολωνός συμφωνεί με τη γνώμη του Ισπανού Alex Txikon που πιστεύει ότι η καλύτερη χρονική περίοδος είναι στις αρχές Μαρτίου: «ψηλότερη ατμοσφαιρική πίεση, αλλά υπάρχει περισσότερος κίνδυνος μεγάλης χιονόπτωσης. Όμως από άποψη ασφάλειας, συμφωνώ μαζί του. Υπάρχουν δύο πιο ευνοϊκές περίοδοι: τέλος Δεκεμβρίου – αρχές Ιανουαρίου και πρώτες δέκα ημέρες του Μαρτίου. Αυτό λένε οι στατιστικές».
Όσον αφορά τη γνώμη του Denis Urubko (που πιστεύει ότι ο χειμώνας στα Ιμαλάια ξεκινά την 1η Δεκεμβρίου και τελειώνει στις 28 Φεβρουαρίου), για τις ποιες πιστεύει ότι είναι οι πραγματικές ημερομηνίες του χειμώνα στο K2, ο Pyka προτιμά να βασίζεται σε στατιστικά στοιχεία: «δεν θέλω να θέσω αυστηρά όρια στη φύση, αλλά κατά την ταπεινή μου γνώμη, αν βασιστούμε στις αναλύσεις του καιρού (πίεση, θερμοκρασία κλπ.), ο χειμώνας ξεκινά την 1η Δεκεμβρίου και τελειώνει, περίπου, στις 10 Μαρτίου».
2018: ένας χειμώνας χωρίς «παράθυρο»
Αλλά είναι επίσης πιθανό ο χειμώνας να περάσει χωρίς ένα «παράθυρο», όπως συνέβη το 2018 για τους Πολωνούς. «Το μόνο παράθυρο καιρού έφτασε μετά τις 10 Μαρτίου, αλλά τότε υπήρχε πλέον πάρα πολύ χιόνι».
Συνοπτικά, πάντα σύμφωνα με τον Πολωνό “Jet stream manager“, για να φτάσει κάποιος στην κορυφή του K2 το χειμώνα, θα πρέπει να επωφεληθεί από ένα από τα σπάνια καιρικά παράθυρα χωρίς άνεμο, με ήπιες θερμοκρασίες, χωρίς χιονόπτωση και με ατμοσφαιρική πίεση αρκετά υψηλή ώστε να μπορεί να αναπνέει σωστά. Αυτό το παράθυρο καιρού συμβαίνει στατιστικά πιο συχνά στις αρχές Μαρτίου, αλλά μπορεί επίσης να μην έρθει ποτέ. Και για να παραμείνουν ασφαλείς, οι ορειβάτες θα πρέπει να παρακολουθούν πολύ σχολαστικά τη θερμοκρασία και την ατμοσφαιρική πίεση και να κατεβαίνουν αμέσως σε περίπτωση ξαφνικής πτώσης.
Η ιστορία της ορειβασίας δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια διαδοχή των «τελευταίων μεγάλων προβλημάτων» που επιλύθηκαν τελικά, αλλά είναι πιθανό ότι αυτός που κρατά το κλειδί για το τελευταίο άλυτο πρόβλημα, τη χειμερινή ανάβαση στο K2, να μην έχει γεννηθεί ακόμα …
Σε κάθε περίπτωση, οι ορειβάτες που ήδη έχουν ξεκινήσει φέτος τις προσπάθειες τους για να λύσουν αυτό το πρόβλημα (μεταξύ αυτών και ο δικός μας Αντώνης Συκάρης) θα είναι στο επίκεντρο της προσοχής μας και των σκέψεων μας. Τους ευχόμαστε καλή τύχη.
