Οι στατιστικές δε λένε ψέματα, αν σκαρφαλώσετε αρκετά χρόνια, θα σας χτυπήσει πέτρα ή θα ζήσετε μια πτώση που θα τραντάξει το κεφάλι σας. Η επιλογή σας τότε είναι απλή. Υποκύψτε στην ανάγκη για ασφάλεια και αγοράστε ένα άνετο, με καλή εφαρμογή κράνος ή ζήστε αρνούμενοι μάταια ότι… θα κοπανήσετε την γκλάβα σας.
Εφαρμογή και ανάρτηση
Μπορεί να έχετε το πιο γερό, πιο μουράτο κράνος στην αγορά, αν όμως είναι μαλακό, μπήγεται στο κεφάλι σας ή βρίσκει στον αυχένα σας, ποτέ δεν θα βρει το δρόμο για το σακίδιό σας, αντίθετα θα μαραζώνει στα σκοτεινά βάθη του ντουλαπιού με τα υλικά σας, μακριά από αυτό.
Οι ρυθμίσεις εφαρμογής μπορεί να έχουν τη μορφή περιστρεφόμενων δίσκων, ιμάντων με Velcro, πλαστικών γλωσσιδίων και απλών ιμάντων δεσίματος με δακτυλίους σχήματος D. Το καθένα έχει τα πλεονεκτήματά του. Οι δίσκοι μπορούν να παρέχουν τη δυνατότητα πολλών ρυθμίσεων, όμως είναι μηχανικά περίπλοκοι και μπορούν να σπάσουν. Οι ιμάντες τύπου Velcro είναι απλοί και αποτελεσματικοί, όμως φθείρονται εύκολα ή στομώνουν με σκόνη, χαλίκια, φύλλα κ.λπ. Τα πλαστικά γλωσσίδια είναι επίσης εξαιρετικά για μικρο-ρυθμίσεις, όμως είναι επιρρεπή στο να ολισθαίνουν, όπως και οι δακτύλιοι σχήματος D.
Εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πώς το σύστημα ρύθμισης προσαρμόζει το κράνος στο δικό σας κεφάλι. Ιδανικά ένα σύστημα ανάρτησης θα πρέπει να περιβάλλει το κρανίο σας, χωρίς σημεία πίεσης ή κενά, και θα έπρεπε να εμποδίζει το εξωτερικό κέλυφος του κράνους να κρέμεται δεξιά-αριστερά σε περίεργες γωνίες. Χρησιμοποιήστε έναν καθρέφτη ή βάλτε ένα φίλο σας να ελέγξει πώς σας στέκεται το κράνος. Πρέπει να είναι στοιχισμένο σωστά μπρος-πίσω και δεξιά-αριστερά.
Ο ιμάντας κάτω από το σαγόνι πρέπει να συμβάλλει στο να διατηρείται το κράνος σταθερά πάνω στο κεφάλι σας, χωρίς να πέφτει πίσω στον αυχένα σας ή μπροστά. Οι ελαφριές επενδύσεις με βάτα προσθέτουν άνεση όταν το φοράτε όλη μέρα. Αν πιάσετε τον εαυτό σας να χαλαρώνει ή να λύνει το υποσιάγωνο, τότε χρειάζεται να ξαναρυθμίσετε την εφαρμογή του ή να επιλέξετε ένα διαφορετικό κράνος.
Αν το χιόνι και ο πάγος είναι ο τομέας σας, ελέγξτε αν το κράνος μπαίνει πάνω από το σκούφο ή την μπαλακλάβα σας κι αν μπορείτε να κάνετε τις ρυθμίσεις και να ανοιγοκλείνετε τα κλιπς με γάντια. Τα σκουλαρίκια και τα γυαλιά μυωπίας ή ηλίου μπορούν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα εφαρμογής – αφήστε τα σκουλαρίκια σπίτι και βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να βάζετε και να βγάζετε τα γυαλιά σας.
Τα συστήματα ανάρτησης των κρανών εμπίπτουν σε τρεις κατηγορίες: αναρτημένα εξωτερικά περιβλήματα, όπου υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στην ενισχυτική ανάρτηση και το εξωτερικό κέλυφος, τα ποδηλατικού τύπου μοντέλα από πολυστυρένιο (το οποίο συγχέεται συχνά με το αφρώδες υλικό Styrofoam, αλλά είναι πολύ πιο πυκνό και πιο ελαστικό), τα οποία εφαρμόζουν ακριβώς στο κεφάλι σας, και τα υβριδικά κράνη, τα οποία συνδυάζουν στοιχεία της παραδοσιακής ανάρτησης με ένα πιο πλατύ περίβλημα πολυστυρενίου. Τα παραδοσιακά μοντέλα βασίζονται κυρίως στο υπάρχον διάκενο για την απορρόφηση ενέργειας. Τα δε ποδηλατικού τύπου κατανέμουν την ενέργεια κατευθείαν μέσω του πολυστυρενίου, με τα υβριδικά να συγχωνεύουν και τα δύο κόνσεπτ.
Σχεδιασμός και υλικά εξωτερικού κελύφους
Αν και τα περισσότερα κελύφη είναι κάποια παραλλαγή πλαστικού ή νάιλον –π.χ. polycarbonate, ABS ή polyethylene– πολλοί κατασκευαστές χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένα υλικά, μεταξύ αυτών ίνες, Kevlar και Dyneema, συνθετικά υλικά τα οποία μπορούν να υφανθούν σε απίστευτα ισχυρά, ελαφριά και ελαστικά σχήματα. Ωστόσο τα εξωτερικά κελύφη των κρανών λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους. Με τα παραδοσιακού στιλ και τα υβριδικά μοντέλα το εξωτερικό κέλυφος συναπαρτίζει τμήμα του συστήματος απορρόφησης ενέργειας, ενώ τα ποδηλατικού τύπου κράνη από πολυστυρένιο χρησιμοποιούν κελύφη από polycarbonate τα οποία αποσκοπούν κυρίως στο να διατηρούν τη συνοχή του κράνους όταν το πολυστυρένιο παραμορφώνεται σε πρόσκρουση.
Πιστοποίηση της UIAA και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CE)
Αυτές οι πιστοποιήσεις περιλαμβάνουν πληθώρα διεξοδικών τεστ που ελέγχουν την απορροφητικότητα κρούσης και την ανθεκτικότητα ενός κράνους στη διάτρηση. Στο εργαστήριο, κάθε μοντέλο (ελέγχονται τρία δείγματα ανά μοντέλο κράνους και κάθε δείγμα πρέπει να περάσει) τοποθετείται πάνω σε μια ξύλινη φόρμα που προσομοιώνει το ανθρώπινο κεφάλι, με ένα σένσορα φορτίου τοποθετημένο στον αυχένα της φόρμας αυτής. Πρωταρχικής σπουδαιότητας είναι το τεστ κρούσης στην κορυφή του κράνους, κατά το οποίο ρίχνεται ένα βάρος 5 κιλών με αμβλύ άκρο ακτίνας 50 χιλιοστών πάνω στην κορυφή του κράνους από ύψος δύο μέτρων. Η δύναμη που παράγεται πάνω στον αισθητήρα φορτίου του αυχένα δεν μπορεί να ξεπερνά τα 8 kN για την UIAA και τα 10 kN για τη CE. Το kiloNewton είναι μέτρο δύναμης, όπου 1 kN ισοδυναμεί με περίπου 102 κιλά. Έτσι 8 kN είναι περίπου 818 κιλά και 10 kN περίπου 1022 κιλά. Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι το τεστ πρόσκρουσης στην κορυφή του κράνους δεν μετρά την ποσότητα της δύναμης που μπορεί να αντέξει ένα κράνος, αλλά πόση δύναμη μεταδίδεται στον αυχένα σας. Το τεστ της UIAA είναι πιο αυστηρό – όχι το αντίστροφο, όπως ίσως θα υποθέσετε διαβάζοντας απλώς τα νούμερα 8 kN/10 kN.
Τα τεστ εμπρός, πλάγιας και οπίσθιας πρόσκρουσης διεξάγονται προσδίδοντας στο κράνος μια κλίση 60 μοιρών προς την κατεύθυνση του επερχόμενου πλήγματος και ύστερα επιρρίπτοντας ένα 5κιλο βάρος πάνω του από ύψος 50 εκ. Όπως και στο τεστ της κορυφής του κράνους, η δύναμη στο σένσορα του αυχένα δεν πρέπει να ξεπερνά τα 8 kN για την UIAA και τα 10 kN για την CE.
Για το τεστ διάτρησης, ένα 3κιλο βάρος κωνικού σχήματος με μια αιχμή 5 χιλιοστών επιρρίπτεται στην κορυφή του κράνους. Το αποτέλεσμα είναι ένα απλό εγκρίνεται/απορρίπτεται – ενώ το βάρος μπορεί να διαπεράσει το κέλυφος του κράνους, δεν επιτρέπεται να αγγίξει το ομοίωμα του κεφαλιού.
Η σταθερότητα του κράνους (που ονομάζεται επίσης ρολάρισμα μπρός και πίσω) δοκιμάζεται ρίχνοντας ένα 10κιλο βάρος ξεχωριστά στο εμπρός και στο πίσω μέρος του κράνους. Ο βαθμός μετατόπισης καταγράφεται, όμως για να περάσει το τεστ, το κράνος πρέπει απλώς να παραμείνει πάνω στο ομοίωμα του κεφαλιού αφού δεχτεί το πλήγμα.
Αερισμός
Ο αερισμός είναι πολύ σημαντικός για οποιονδήποτε σκαρφαλώνει σε συνθήκες ζέστης ή ιδρώνει υπερβολικά. Ωστόσο, δεν θέλετε ένα κράνος με τόσο πολλές οπές αερισμού ώστε να εισχωρούν ανεξέλεγκτα η σκόνη και η βροχή. Εκτιμήστε το περιβάλλον όπου κάνετε συνήθως αναρρίχηση και κάντε την ανάλογη επιλογή, αφού ο αερισμός διαφέρει πάρα πολύ από μοντέλο σε μοντέλο. Στα έντονα αεριζόμενα μοντέλα ελέγξτε αν οι οπές αερισμού επικαλύπτονται ή προστατεύονται ή αν έχετε τη δυνατότητα να τις κλείσετε για να εμποδίσετε σκόνη και χώμα να εισχωρήσουν.
Συμβατότητα με φακό κεφαλής
Ακόμα κι αν δεν σχεδιάζετε ποτέ να σκαρφαλώσετε νύχτα, έχετε μαζί σας το φακό κεφαλής σας κατά την αγορά κράνους – μη δοκιμάσετε απλώς το ίδιο μοντέλο από τα ράφια του καταστήματος. Θέλετε τέλεια εφαρμογή για τα δικά σας υλικά: οι λάθος συνδυασμοί κράνους/φακού έχουν προξενήσει περιπέτειες σε πολλούς. Βεβαιωθείτε ότι οι ιμάντες του φακού κάθονται καλά και δεν καβαλάνε τα πλαϊνά του κράνους. Ελέγξτε να δείτε πώς ευθυγραμμίζονται η λάμπα και η μπαταρία του φακού. Πολλά κράνη έχουν ένα παλιομοδίτικο σύστημα με λάστιχο για την προσάρτηση φακού το οποίο μπορεί συχνά να μην είναι συμβατό με τους σύγχρονους φακούς. Αντίστροφα, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να στριμώξετε έναν ιμάντα φακού μέσα σε κάποια από τα συστήματα με κλιπς. Μη βιαστείτε να κάνετε την αγορά του κράνους σας. Είναι αυτό που προστατεύει το πιο σημαντικό κομμάτι του εξοπλισμού σας – το κεφάλι σας.
